برگه:SeyrHekmatDarOrupa.pdf/۴۱

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

است[۱] این تحقیقات ارسطو در رسائل چند مضبوط می‌باشد که عمدهٔ آنها از این قرار است،

رسایل ارسطو
در منطق
«غاطیقوریاس»[۲] یعنی مقولات «باری ارمینیاس»[۳] یعنی تعبیرات (احوال قضایا) «آنولوطیقا»[۴] یعنی تحلیل و آن دو رساله است در بیان قیاس و برهان «طوبیقا»[۵] یعنی مواضع و آن در جدل است و آخری باب سفسطه می‌باشد و رسائل مذکور را جمعاً در قدیم ارغنون «ارگانون»[۶] می‌گفتند که در زبان یونانی مطابق است با لفظ ساز در فارسی به معنی آلت، زیرا که این فن آلتی است برای تشخیص خطا از صواب، و پرهیز از خطا، و لفظی که فرانسویان «لوژیک»[۷] تلفظ می‌کنند و در عربی منطق ترجمه کرده‌اند، پس از ارسطو برای این فن وضع شده است، و دیر زمانی پس از آن حکیمی موسوم به «فرفوریوس»[۸] مقدمه‌ای بر این فن در مبحث «کلیات پنجگانه» نوشته است که نزد ما به همان لفظ یونانی آن «ایساغوجی»[۹] معروف می‌باشد، و ارسطو دو رسالهٔ دیگر هم دارد که می‌توان متمم «ارگانون» محسوب داشت، یکی «ریطوریقا»[۱۰] در فن خطابه و آن نیز یکی از طرق اقناع است، و دیگری «بوئطیقا»[۱۱] یعنی صنعت شعر، که مبنی بر تخیلات و ناشی از قوهٔ ابداع ذهن می‌باشد[۱۲] حکمای ما مطالب این دو رساله را هم جزء


  1. در شرح اشارات فوق وارد نمی‌شویم که سخن دراز می‌شود و در واقع یک دوره منطق است باید به کتب این فن رجوع فرمائید.
  2. Gatégories
  3. Peri ermeneias
  4. Analytixues
  5. Topiques
  6. Organon اسم ساز معروف به «ارگ» نیز از همین لفظ گرفته شده است.
  7. Logique
  8. Porphyse یعنی مدخل یا مقدمه
  9. Isagoge
  10. Rhètrique
  11. Poésique
  12. اسامی یونانی رسائل ارسطو را که نقل کرده‌ایم از آن است که فضلای ما آنها را بدین اسامی می‌شناخته‌اند ولیکن در نقل آنها تحریف و نصحیف هم کرده‌اند.
–۳۲–