از چگونگی نورستارگان می توان پی به چگونگی حرکات آنها برد و دانست که به ما نزديك ميشوند یا دور می روند و به چه سرعت حرکت می کنند . نیوتن گذشته از معلوماتی که به حساب یا به مشاهده و تجربه حاصل می کرد ، قوه فرض واظهار نظر نیز داشت . چنان که ، در باب حقیقت نوراظهار عقیده کرد که ذرات خردی است که از جسم تورانی صادر می شود، و به سرعت فوق العاده در فضا سیر می کند ، واین فرض را فرض فیضان نور» (۱) می گویند، ولیکن یکی دیگر از دانشمندان معاصر نیوتن یعنی هویگنس، (۲) هلاندی در باب حقیقت نورفرض دیگری کرد، که به دلایل چند در نزد علمـا مقبول شد، و برفرض نیوتن ترجیح یافت . و آن این بود که فضای عالم پر ازمادة رقيق لطیفی است موسوم به «اثیر» (۳)که آن به واسطه اجسام نورانی مرتعش می شود، و مانند آب دریاچه که از اثر باد به تموج در می آید در اثيرهم موجهای نور تشکیل می گردد ، و در فضا سیر می کند و این فرض تمرج (٤) تا چند سال پیش مسلم شمرده میشد، ولیکن اخيرا بعضی از دانشمندان به دلایلی از آن عدول کردند و به فرض فیضان بر گشتند، و بعضی هم رأیی اظهار کرده اند که جمع میان آن دو رأی می کند و • ۱ ما در این جا نمی توانیم به شرح آنها بپردازیم ، ضمنا خاطرنشان ی کنیم که در همین سده هفدهم بعضی از دانشمندان وسیله انـدازه گرفتن سرعت سپر نور را نیز پیدا کردند ، و معلوم شد که هر چند سرعت سیرش فوق العاده است : ولیکن انتقالش چنان که پیش از آن فرض کرده بودند آنی نیست ، وهمین فقره هم در تحقیق احوال نور حقیقت آن و بسیاری از مسائل دیگر علوم طبیعی مدخلیت تام پیدا مي کرده است A . Théorie de l'émission (۱) Christian Huygens (T) Théorie de l' Ondulation (1) -۱۳۰.. Ether (r)
1
