کوشیده است که مسیحیان را معتقد کند که باید برگ وسازهایی که به دین افزوده اند ترك كنند ، و به سادگی و پیراستگی آن بپردازند، و اگرهم نمی توانند بريك مذهب متفق باشند نسبت به یکدیگر اغماض وتحمل وسازگاری داشته باشند.
در چگونگی تربیت کودکان وجوانان نیز لاك مباحثات کرده ، و دستورهای نیکو داده است ، که بسیاری از آنها را اروپائیان منظور داشته ومیدارند وحاجت به بیان آن نیست ، و به کتابهای مخصوص فن باید مراجعه نمود .
از این مختصر که در فلسفه لاك بيان کردیم ، مقام بلند اور تأثیر مهمی که در افکار اروپائیان داشته است روشن میشود و در روانشناسی و تحقیق چگونگی علم و عقل «كندياك»[۱] را رهبری کرده و سررشته به دست دکانت»[۲] داده ، و در علم سیاست راهنمای «روسو»[۳] و «منتسكيو»[۴] ودرعلم تربیت پیشرو روسو گردیده، و در عقاید دینی پیشوای محققانی بوده که با نظر بازو آزاد در امر دین بحت کرده اند، و بزرگانی که نام بردیم در فصلهای آینده معرفی خواهیم کرد.
از خصایص لاك اعتدال مزاج و فکر او است و از این روغالباً چون می خواهند نام او را ببرند او را لاك خردمند می گویند .
بخش سوم
«نیوتن»[۵]
نیوتن را اگر از حكما بشماریم به اعتبار اینست ، که از بزرگترین علمای ریاضی و طبیعی است ، و گرنه در مباحث اختصاصی فلسفه مقامی ندارد ، اما اكتشافات او درعلوم ریاضی و طبیعی چنان است که از یادآوری ارصرف نظر نمی توان کرد ، خاسه اینکه :
معلوماتی که او به دست داده ناچار در افکار فیلسوفان و دانشمندان
