فصل چهارم
حکمای انگلیس در سدهٔ هفدهم
بخش اول
هابز
طامس هابز[۱] در سال ۱۵۸۸ در یکی از شهرهای کوچک انگلستان زاده، و در سال ۱۶۷۹ در نود و دو سالگی درگذشته است. پس از انجام تحصیل بهرهٔ او معلمی و ندیمی بزرگزادگان شد، و قسمت مهمی از دورهٔ زندگی او مصادف با انقلابات انگلستان بود، از اینرو بارها بمسافرت از انگلستان بیرون رفت، گاهی بمصاحبت بزرگان و گاهی برای دور بودن از ناامنی و غوغای انقلاب. از جمله مدت زمانی در فرانسه مقیم و با فضلای آن کشور همنشین بود. معلوماتی که در مدرسه فرا گرفت ادبیات بود، اما فلسفهٔ اسکولاستیک را که آن زمان بنیاد علم بود نپسندید، و او از کسانی است که با فرنسیس بیکن و دکارت در خراب کردن اساس اسکولاستیک همکاری کرده است. در چهل سالگی به ریاضیات و طبیعیات پرداخت، و در ریاضی صاحب داعیه شد اما مقام بلندی نیافت. در حدود پنجاه سالگی به فلسفه مایل و بیشتر به حکمت عملی، یعنی سیاست و اخلاق متوجه شد، و در این رشته کتابهای چند تصنیف نمود، و تحقیقاتش در این مباحث غوغا بلند کرد. و به مشاجره بلکه به مخاطره دچار شد، به بیدینی هم متهم گردید. و یک اندازه جهان گردی و سرگردانیش از این راه بود. با آن که از حکمای درجهٔ
- ↑ Thomas Hobbes