فصل سوم
لایبنیتس
بخش اول
شرح زندگانی او
«گتفرید ویلهلم لایبنیتس»[۱] آلمانی یکی از بزرگترین حکمای اروپا و از اعجوبه‌های روزگار است. در سال ۱۶۴۶ میلادی در شهر «لایپسیک»[۲] از شهرهای آلمان متولد شد، پدرش معلم و مشاور حقوق بود و شش سال پس از ولادت او درگذشت. لایبنیتس از کودکی شوق مفرط به خواندن داشت، و هرچه کتاب در کتابخانهٔ پدرش بود، یا از جای دیگر بدستش آمد خواند، و تبحری به کمال یافت و از همهٔ علوم و فنون بهره برد، اما تحصیل رسمی مدرسه‌اش حقوق و فلسفه بود، در بیست سالگی در حقوق به درجهٔ دکتری رسید و داخل در زندگانی شد به خلاف بسیاری از دانشمندان گوشه نشینی و کناره جوئی از کارهای دنیا را خوش نداشت، و جاه و مال را نیز خواهان بود. با امرا و بزرگان مربوط شد و به توسط آنها در کارهای دولتی و سیاسی دخالت یافت. برحسب وظیفهٔ میهن دوستی برای ممالک آلمان صلاح اندیشی می‌کرد و بنا بر غیرت دینی عیسوی، خیر همهٔ اروپائیان را می‌خواست کشورهای دیگر را نیز آرزومند بود که به خیر و فلاح یعنی به عقیدهٔ او به کیش مسیحی و بهره‌مند شدن از تمدن اروپائی نایل شوند. یکی از افکار بلند او رفع اختلاف از کاتولیکها و پروتستانها بود، و در این باب کوششها کرد ولی به جائی نرسید، چون آن زمان لوئی چهاردهم[۳] پادشاه توانای
