این برگ نمونهخوانی شده ولی هنوز همسنجی نشدهاست.
کتاب موسوم به علم اخلاق را بالاختصاص مورد تأمل قرار خواهند داد. کتاب بهبودی عقل هم با آن که ناتمام است قابل توجه است، بعضی از مراسلات اسپینوزا هم خواندنی است.
عقاید اسپینوازا پس از خود و تقریباً تا صد و پنجاه سال چندان محل توجه نشده است و هر کس هم از محققان و مخصوصاً ارباب دیانات توجه کردهاند آن را مورد مخالفت شدید قرار دادهاند، ولیکن در صد سال گذشته بیشتر محل اعتنا واقع شده، و در بعضی از اهل علم تأثیر عمیق بخشیده است، البته فلسفهٔ او را هم مانند همهٔ فلسفههای دیگر بیعیب و نقص نمیتوان گفت، و حکمای متأخر بر او نکتهسنجیهای متین نیز کردهاند و از بعضی جهات آن را مکمل ساختهاند، چنان که خواهیم دید، اما هنوز هم بعضی از اهل تحقیق عقیدهٔ وحدت وجودی او را نمیپسندند، مخصوصاً از اینکه انسان را فاعل مختار نشمرده است بر او اعتراض دارند.
–۶۹–