برگه:SeyrHekmatDarOrupa.pdf/۲۴۶

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

برای نیل این مقصود مجال نداشته باشم. ولی چون امیدوارم بتوانم فرصت و مجال را نیکو بکار برم خود را مکلف میدانم که آنرا تقویت نکنم، و اگر کتاب «مبانی علم طبیعی»[۱] را بطبع برسانم، البته موجبات فوت وقت برای من دست میدهد. زیرا هرچند آن مسائل چنان واضح است که هر کس بشنود می‌پذیرد، و هیچیک از آنها نیست که نتوانم مبرهن سازم؛ معهذا چون ممکن نیست با همهٔ عقاید مختلف مردم دیگر موافق باشد، البته مخالفت‌هائی برخواهد انگیخت و مرا از کار باز خواهد داشت.

شاید بگویند این مناقشات هم سودمند است. برای اینکه اگر خطائی رفته متنبه شوی، واگر حتی گفته باشی بواسطهٔ همان مخالفت‌ها آشکارتر گردد. و مردم بهتر درک نمایند، و چون اشخاص چند بیش از یک تن می‌توانند مطالب را ببینند، هم اکنون اگر از آنها بنای استفاده بگذاری کشفیات آنان به تو مدد خواهد کرد. لیکن هرچند من خود را بشدت خطاکار میدانم، و هیچگاه بافکاری که بذهنم میرسد اعتماد نمی‌کنم؛ معهذا تجربه مانع است که از اعتراضاتی که بمن بشود، امید نفعی داشته باشم. زیرا پیش از این آراء مردم را آزموده‌ام، چه از ناحیهٔ دوستان، و چه از اشخاصی بیطرف، و حتی از کسانی که سوء نیت و حسد داشتند، و البته عیبی را که دوستان از نظر محبت پنهان میکردند. آنان آشکار می‌ساختند، با اینهمه نادر افتاده که از اعتراضات چیزی بر من معلوم شود که خود پیش بینی نکرده باشم، مگر اینکه از مورد نظر من بسیار دور و غیر مرتبط بوده است، و بنا براین معترضی نسبت بعقاید خود نیافتم که از خودم با اغماض‌تر یا بی‌انصاف‌تر نبوده باشد. هیچگاه ندیدم مباحثاتی که در مدرسه میشود، مجهولی را معلوم کند، چه: هر کس میکوشد تا بر دیگری غلبه یابد، و باین واسطه همه یشتر دنبال آن هستند، که حفظ ظاهر نمایند، و دلایل هر دو طرف را از روی حقیقت نمی‌سنجند، و کسانی که یک مدت وکیل بوده و


  1. کتاب «احوال عالم»
–۲۳۷–