اندازه دقیق بوده، در شاهنامه از گشتاسپ وزیر سخن رانده است. کارنامه اردشیر بابکان یکی از کتب فصیح و روان زبان پهلوی است. این داستان دلپذیر موضوعش رشد و نمو اردشیر سرسلسلهٔ شاهنشاهان ساسانی و فرارش با دختر زیبای اردوان چهارم واپسین تاجدار اشکانی و بجهان آمدن فرزند عزیزشان شاهپور است.
سه دیگر داستان «خسرو گواتان ورتک»، خسرو انوشیروان پسر غباد با غلام پیشخدمتش که جوانی از اصیل‌زادگان خراسان بوده است. نوشیروان پرسشهائی راجع بگیاهان، طیور، وحوش، تیراندازی، شکار و ورزش میکند؛ اصیل‌زادهٔ نیکو نهاد پاسخهائیکه رهنمون بلندی پایگاه دانش و فزونی خرد اوست میدهد.
دیگر از کتابهای پهلوی که در دست است: ارتاویرافنامک، ترجمهٔ حال ارتاویراف یکی از مؤبدان روزگار ساسانیان که باصول دین زرتشت پیغمبر ایمان راسخ داشته است و بیان اختلافی که از دست یافتن یونانیان بر ایران در شئون دینی ایرانیان پدید آمد و شاهنشاهان ساسانی رونق دین را بسادگی پیشین باز آوردند، اندرز آذرآباد، زرتشت نامک. مینو خرد که مدون قوانین اجتماعی پارسیان در روزگار ساسانیان است، شترنگنامه[۱] اسلوب نامه‌نگاری، درخت آسور، غرائب کشور سگستان. دستور قرارداد زناشوئی، فرهنگ زبان پهلوی که در سدهٔ نوزدهم باهتمام مستشرقین اروپائی زیور طبع یافته است .
داستان‌نویسی رکن مهم ادبیات پهلوی است و کتابهای بیشماری که رموز شجاعت و اسرار عشق و محبت را بیش از هر چیز بیان میکند در روزگار باستان بوده است. برخی از داستانهای بزمی و رزمی که در قرون اولیهٔ اسلام نبشته شده اصل آنها در زبان پهلوی ساسانی و با ترجمه از یونانی و سریانی و سنسکریت بپهلوی بوده است.
یکی از داستانهای پهلوی که تا سدهٔ چهارم هجری در دست بوده سند باد نامک است. موضوع سندبادنامه – که در روزگار باستان، قرنها پیش از پیدایش اسلام، تألیف شده قصص و حکایات فرس یا هند است؛ وضع آن منسوب به سندباد حکیم و جدّش هزل مانند و موعظه‌اش حکمت و پند است. در کتب تذکره و تاریخ و سیر و اشعار شعراء پارسی زبان ذکر حکیم سندباد و سندبادنامه آمده است.
موّرخ و رحالهٔ شهیر ابوالحسن علی بن الحسین المسعودی بغدادی در کتاب «مروج الذهب و معادن الجوهر» که بسال ۳۳۲ هجری قمری تألیف کرده در باب اخبار هند
و پادشاهان باستان آن شبه جزیرهٔ پهناور مینویسد: «ثم ملک بعده کوش فأحدث بهند
- ↑ شطرنج معرب «شاترانگا» یا «شش رنگی» است.
