این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
–۸–
و خواجه عمید ابوالفوارس قناوزی، بفرمان نوح بن نصر چهارمین پادشاه سامانی، در سال ۳۳۹ هجری قمری، بپارسی سادهٔ دری نقل کرده است. ازرقی[۱] شاعر نامی خراسان، در نیمهٔ سده ششم، همان ترجمهٔ قناوزی را برشتهٔ نظم کشیده است، چنانک از این ابیات که ضمن چکامهٔ شیوائی با مطلع:
| ای شکسته تیره شب بر روی روشن مشتری | تیره شب بر روی روشن مشتری در ششدری | |||||
خطاب بوالی خراسان شمس‌الدوله طغانشاه بن آلب ارسلان سلجوقی گفته است مستفاد میشود:
| شهریارا بنده اندر مدحت فرمان تو | گر تواند کرد بنماید ز معنی ساحری | |||||
| هر که بیند پندهای سودمند سند باد | نیک دا نه کاندر و دشوار باشد شاعری | |||||
| من معانیهای او را یاور دانش کنم | گر کند بخت تو شاها خاطرم را یاوری | |||||
یا لااقل پاره‌ای از موضوعات کتاب را منظوم ساخته و در صدد گفتن همهٔ داستان بوده است، چنانکه در چکامهٔ دیگر برای طغانشاه وصف میکند:
| بنده از مهر تو از جان خدمتی سازد همی | خرم و زیبا و رنگین چون شگفته بوستان | |||||
| داستانی طرف کز اخبار و از اشکال او | بر گشاید طبع دانا را هزاران داستان | |||||
- ↑ زین‌الدین ابوبکر ازرقی هروی در اوائل دولت سلجوقی ظهور کرده، روزگار شباب را در سمرقند بکسب دانش گذرانیده، جامع کمالات و حاوی حالات گردیده، بر تزکیهٔ نفس همت گماشته، بشیخ‌الاسلام خواجه عبدالله انصاری دست ارادت داده، تجلی نور معرفت را در خود دیده است.
پدر ازرقی «اسماعیل ورّاق» معاصر حکیم ابوالقاسم فردوسی بوده، استاد توس هنگام فرارش از غزنین چون بشهر هرات رسیده بخانهٔ او فرود آمده و مدت شش ماه در آنجا متواری زیسته است.
ازرقی طبعی توانا دارد، تشبیهات بدیع اختراع میکند، بفضائل خویش معجب است، خود را برتر از عنصری میداند با آنکه پیرو سبک اوست. شعرش از مبانی علمی بویژه ریاضی خالی نیست.
بیشتر قصائد ازرقی در مدح دو تن از شاهزادگان سلجوقی است: طغانشاه بن آلب ارسلان و امیرانشاه بن قاورد بن چغری بیگ داود. شمس‌الدین ابوالفوارس طغانشاه در روزگار پادشاهی آلب ارسلان والی خراسان و مقر حکمرانیش هرات بوده، ازرقی را بمنادمت و مصاحبت خود برگزیده است – قاورد نخستین پادشاه سلجوقی کرمان است و پسرش امیرانشاه پیش از پدر درگذشته، بشاهی نرسیده است.
تقی‌الدین محمد الحسینی کاشانی در تذکرهٔ خلاصةالاشعار و زبدةالافکار مرگ ازرقی را سنهٔ ۵۲۷ نبشته است ولی عوفی در تذکرهٔ لباب‌الالباب تصریح میکند که ازرقی بمدت بر امیر معزی، ملک‌الشعراء دربار سلطان معزالدین سنجر، که بسال ۵۴۲ در گذشته سابق بوده است.
