که آن بزرگوار شهرت عظیم خود را در این اواخر مدیون اروپائیان است و این گوهر گرانبها نیز حال بسیاری از نفایس ادبی و علمی و صنعتی ما را داشت که در گوشهٔ فراموشی افتاده و قدر و ارزش آنها معلوم نشده بود مگر پس از آنکه اروپائیان و امریکائیان پی بآنها بردند و جلب توجّه نمودند.
پس مقام علمی خیّام وقتی معلوم شد که کتاب جبر و مقابله او نخستین بار در پاریس بچاپ رسید و بزبان فرانسه ترجمه شد و مکشوف گردید که حکیم نیشابور از کسانی است که فنّ جبر و مقابله را رو بکمال برده و حلّ معادلات جبری را مبلغی ترقّی داده و قدرت ریاضیّون را بر محاسبه بسی افزون ساخته است، بازار رباعیّات خیام هم وقتی گرم شد که یکنفر شاعر با ذوق انگلیسی فیتزجرلد نام یک عدّه از آنها را بشعر انگلیسی درآورد باینوجه که معانی و افکار رباعیات خیّام را گرفت و موضوع یک منظومهٔ انگلیسی بصورت یکصد و یک رباعی قرار داد و آن براستی شاهکاری گرانبهاست که هر انگلیسی
