برگه:PEYMAN 1 1.pdf/۳۰

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
—۳۰—

سپهبد ایران یکتن بود. ولی خسرو سپاه را نیز بچهار بخش کرده و هر بخشی را با سپهبد جداگانه بیکی از آن چهار کوست بگماشت. ای اینجاست که ما از زمان او در تاریخها بنامهائی از قبیل سپهبد خوراسان و سپهبد نیمروز و مانند اینها بسیار بر می‌خوریم.[۱]

ولی فردوسی بر خلاف نوشتهای طبری بخش کردن ایران را بچهار کوست (او بهر میخواند) بخسرو انوشروان نسبت اده و چهار بخش کردن سپاه را هم بنام خسروپرویز مینگارد که از هر دو جهت با طبری اختلاف دارد. در داستان خسرو انوشروان میگوید:

بخش کردن انوشروان پادشاهی خود بچهار بهر

  شهنشاه دانندگان را بخواند سخنهای گیتی سراسر براند  
  جهان را ببخشید بر چهار بهر وزو نامزد کرد آباد شهر  
  نخستین خراسان ازو یاد کرد دل نامداران بدان شاد کرد  
  دگر به، زو قم بد و اصفهان نهاد بزرگان و جای مهان  
  وزو بهر، بد آذرآبادگان که بخشش نهادند آزادگان  
  وز ارمنیه تا در اردبیل بپیمود واژه ناخوانا دانا خرد بوم گیل  
  سوم پارس و اهواز و مرز خزر ز خاور ورا بود تا باختر  
  چهارم عراق آمد و بوم روم چنین پادشاهی و آباد بوم.[۲]  

چنانکه میدانیم فردوسی شاهنامه را از روی خداینامه نظم کرده گویا در آن کتاب درباره این چهار بخش کردن ایران آگاهی درستی نبوده و اینست که گفته‌های شاعر ایرادها دارد و درست از عهده مطلب

  1. فرخ هرمز که آزرمیدخت را خواستگاری کرد و بسزای این آرزو بدست کسان آزرمیدخت کشته گردید سپهبد خراسان بود. پسر او رستم که آزرمیدخت از پادشاهی برداشت و سپهسالار جنگ قادسیه هم او بوده نیز سپهبدی خراسان داشته است. نیز در همان زمان آذرجشسن واژه ناخوانا نامی سپهبد نیمروز بوده است.
  2. شاهنامه خاور ج 4 ص 378 و 372