برگه:NaghdeHal.pdf/۳۸

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

۳۶
نقدحال
 

او را ردّ کرده است. علاوه‌برین به او تهمت هم زده است که گفته‌های این ایرانشهری را تحریف کرده و به خود نسبت داده است. اینک اقوال حکیم ناصرخسرو دربارهٔ ایرانشهری و رازی (به ترتیب از صفحات ۷۳، ۹۸، ۱۰۲ تا ۱۰۳، و ۳۴۳ زادالمسافرین):

۱) اصحاب هیولی چون ایرانشهری و محمّد زکریّای رازی و جز از ایشان گفتند که هیولی جوهری قدیم است، و محمّدبن زکریّا پنج قدیم ثابت کرده است یکی هیولی، دُ دیگر زمان، و سدیگر مکان، و چهارم نفس و پنجم باری سبحانه.

۲)... این جمله که یاد کردیم قول آن گروهست که مرمکان را قدیم گفتند، چون حکیم ایرانشهری که هر معنیهای فلسفی را به الفاظ دینی عبارت کرده است اندر کتاب جلیل و کتاب اثیر و جز آن، مردم را بر دین حق و شناخت توحید بعث کرده است؛ و پس ازو چون محمّد زکریّای که مرقولهای ایرانشهری را به الفاظ زشت ملحدانه بازگفته است و معنیهای استاد و مقدّم خویش را اندر این معانی به عبارتهای موحش و مستنکر بگزارده است تا کسانی را که کتب حکما را نخوانده باشند ظن اوفتد که این معانی خود استخراج کرده است؛ و از آن قولهای نیکو که ایرانشهری گفته است یکی اندر باب قدیمی مکان است که گفته است «مکان قدرتِ ظاهریِ خدای است» و دلیل بر درستی این قول آن آورده است که قدرت خدای آن باشد که مقدورات اندرو باشد، و مقدوراتْ این اجسام مصوّر است که اندر مکان است، و چون اجسام مصوّر که مقدورات است از مکان بیرون نیستند درست شد که خلأ یعنی مکانِ مطلق قدرتِ خدای است،