برگه:NadereAyyamRobaiyatKhayyam.pdf/۹۰

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

۸۰
خیام
 

دکتر فریدریخ رزن در مقدمهٔ رباعیات خیام چاپ برلن مینویسد: «چیزی که مورّد توجه مورّخان واقع نشده تحقیق یک عالم هلندی موسوم به (گلیوس)[۱] (سنه سنه ۱۰۷۸ هجری) میباشد که مولد حکیم (یعنی عمر خیام) را محل (لوکر) دانسته است».

ظاهراً تصوّر این دانشمند هلندی اشتباه و منشاء آن اینست که در نسخه‌ای از «الّتحفة الّشامیه) که بنظر او رسیده، چنانکه در متن مجموعه طبع دکتر رزن چاپ شده، واو عطف از میان دو کلمه (الخیام) و (الحکیم) از قلم افتاده بوده و دانشمند نامبرده تصوّر کرده که کلمه (الحکیم) صفت خیام و خیام و حکیم لوکری شخص واحدی بوده است و حال آنکه عبارت صحیح «عمر الخیام والحکیم اللوکری» با واو عطف و مقصود از حکیم لوکری ابوالعباس منجّم و شاعر معاصر با خیام است که در انجمن مأمور باصلاح تقویم هم شرکت داشته و شرح حال او را ابن فندق در تتمة صوان الحکمه و شهرزوری در نزهةالأرواح نوشته‌اند. او در مرو از خاندان جلیلی بدنیا آمده، شاگرد بهمنیار بن مرزبان متوفّی در سال ۴۵۸ از تلامیذ شیخ الّرئیس ابوعلی سینا بوده و شعر نیکو می گفته، در پیری نابینا شده و در مرو درگذشته و دیوانی از خود بیادگار گذاشته است.

۹

ابو زید عبدالّرحمن بن محمّد معروف به (ابن خلدون) متولد ۷۳۲ و متوفّی در سنهٔ ۸۰۶ یا ۸۰۸ هجری قمری در مقدّمهٔ مشهور تاریخ موسوم خود به (کتاب العبر و دیوان المبتدا والخبر) مینویسد: «وقد بلغنا ان بعض ائمّة الّتعالیم من اهل المشرق انهی المعادلات الی اکثر من هذه الّستة الأجناس و بلغها الی فوق العشرین و استخرج لها کلّها اعمالا واتبعها ببراهین هندسیه».[۲]

یعنی؛ «شنیده‌ایم که برخی از پیشوایان تعالیم از مردمان خاور زمین معادلات را به بیشتر از این اجناس ششگانه ترقی داده و بالاتر از بیست رسانیده و برای همهٔ


  1. Golius
  2. صفحهٔ ۴۸۴ مقدمهٔ ابن خلدون چاپ مصر.