برگه:NadereAyyamRobaiyatKhayyam.pdf/۳۲۵

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

اختلات رباعیات خیام
۳۱۵
 

برخی از دانشمندان در قدمت و اعتبار نسخه‌های برلن و دوبلین و کمبریج تا اندازه‌ای شبهه و تردید نموده‌اند و رسم‌الخطّ آنها را دلیل شک و شبههٔ خود قرارداده‌اند و این شبهه را در نسخهٔ برلن که خطّ آن نستعلیق است قوی‌تر شمرده‌اند و خود دکتر رزن اوّلین کسی است که این تردید را اظهار کرده و در مقدّمه خویش پس از ذکر مشخّصات و دلائل قدمت آن مینویسد «ولی بواسطه استعمال خطّ نستعلیق قبول تاریخ ۷۲۱ نزدیک بمحال است و تاکنون کتابی که در اوائل قرن هشتم بخطّ نستعلیق نوشته شده باشد بنظر نگارنده نرسیده، گذشته از این کاغذ و مرکّبی که برای جدول‌بندی استعمال شده است تاریخ جدیدی را نشان میدهد» و در جای دیگر پاک و تمیز ماندن آنرا بر ایرادهای مذکور افزوده میگوید «ولی خطّ نستعلیق و خوب ماندن کتاب این تاریخ را مشکوک میکند» ولیکن هیچیک از ایرادات بر قدمت آن نسخه وارد نیست، چه آنکه همان تفاوت کاغذ و مرکّب متن از مرکّب جدولها و کاغذ حاشیه دلیل بارز و قاطع آنست که متن نسخه بسیار قدیمتر بوده و جدولها و اطراف کاغذ قدیمی بعلت کهنگی و فرسودگی از بین رفته و ناچار در صحّافی بعدی با مرکّب و کاغذ تازه‌تری ترمیم شده است و خود دکتر رزن در همان مقدمه نوشته است که «علّت خوب ماندن کتاب اینست که شاید تقریباً دویست سال قبل از این بریده شده و کناره‌های کهنهٔ آن از میان رفته است. احتمال میرود برای اینکه کتاب را در یک جلد لاکی قرار دهند این کار را کرده باشند و یکی از مالکین کتاب آنرا با نقّاشیها و تصاویر چوگان‌بازی و عیش که در اوّل و آخر کتاب دیده میشود، مزّین کرده، یکی از تصاویر هم ناتمام مانده است. علاوه بر اینها، در میان متن تصویریست که جای یک رباعی رسم شده، این تصویر را بمناسبت مضمون شعر قبل از آن در جای رباعی پاک شده نقّاشی کرده و برای اینکه از میان نرود مصراع اوّل آنرا در حاشیه نوشته‌اند که اینست: «گل گفت که من یوسف مصر چمنم». عکس همین صفحه هم جزو چهار صفحه‌ایست که عکس آنها در آخر مجموعه، چاپ شده و معلوم است که همهٔ این کارها (یعنی ترمیم حواشی و تجدید جداول و اضافه کردن تصویرها و غیره) بعداً صورت گرفته و متن نسخه