برگه:NadereAyyamRobaiyatKhayyam.pdf/۲۱۷

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

خیام و نسبتهای دیگر
۲۰۷
 

ارباب علم و اطّلاع در این بابست، در کتاب (مصباح‌الهدایه و مفتاح‌الکفایه)[۱] چنین میگوید:–

«امّا ملامیّه، جماعتی باشند که در رعایت معنی اخلاص و محافظت قاعدهٔ صدق نهایت جهد مبذول دارند و در اخفاء طاعات و کتم خیرات از نظر خلق مبالغت واجب دانند؛ با آنکه هیچ دقیقه از صوالح اعمال مهمل نگذارند و تمسّک بجمیع فضایل و نوافل از لوازم شمرند و مشرب ایشان در کلّ اوقات تحقیق معنی اخلاص بُوَد و لذّتشان در تفرّد و نظر حقّ باعمال و احوال ایشان و همچنانکه عاصی از معصیت بر حذر بُوَد ایشان از ظهور طاعت که مظنّهٔ ریا باشد، حذر کنند؛ تا قاعدهٔ اخلاص خلل نپذیرد و بعضی گفته‌اند ملامتی کسی است نه تظاهر به نیکی کند و نه در باطن شرّی داشته باشد و این طایفه هرچند عزیزالوجود و شریف‌الحال باشند؛ ولیکن حجاب وجود حقیقت هنوز از نظرشان بکلّی منکشف نشده باشد و بدان سبب از مشاهدهٔ جمـال توحید و معاینه عین تفرید محجوب مانده‌اند و اخفاء اعمال و ستر احوال از نظر خلق مشعر و موذن است برؤیت وجود خلق و نفس خود که مانع معنی توحیداند و نیز نفس از جملهٔ اغیار است. تا هنوز خود بر حال خود نظر دارند، اخراج اغیار از مطالعهٔ اعمال و احوال خود بکلّی نکرده‌اند و فرق میان ایشان و صوفیّه اینست که جذبهٔ عنایت قدیمی، هستی صوفیّه را بکلّی از ایشان انتزاع کرده و حجاب خلق و انأیّت از نظر شهود ایشان برداشته؛ لاجرم، در اتیان طاعات و صدور خیرات خود را و خلق را در میان نبینند و از اطلاع نظر خلق مأمون باشند و باخفاء اعمال و ستر احوال مقیّد نیند و اگر مصلحت وقت در اظهار طاعات بینند؛ اظهار کنند و اگر اخفاء آن بینند؛ اخفا کنند؛ پس ملامیّه مخلصانند[۲] و صوفیّه مخلصان[۳] انّا اخلصنا هم بخالصةِ ذکری الّدار[۴] وصف حال ایشان است».


  1. این کتاب را استاد دانشمند آقای جلال همایی با تحصیح و حواشی بسیار مفید سال ۱۳۲۶ هجری شمسی در چاپخانهٔ مجلس بطبع رسانیده است.
  2. بکسر لام بمعنی اخلاص گستران.
  3. بفتح لام بمعنی خلاص یافتگان.
  4. آیهٔ ۴۶ از سورهٔ ۳۸ (ص) یعنی؛ ما خالص گردانیدیم ایشان را بخصلت بیغشی که بیاد آوردن آنسراست.