دارند؛ ولی از حیث مختصاتی از یکدیگر بسیار متفاوتند و تنها سخن سرایان ماهر و نویسندگان زبردست هستند که میکوشند بوسیله تشبیهات و کنایات و سایر ریزهکاریهای فنّی وادبی همهٔ مقاصد خود را، کاملاً، بیان کنند و تا حدّی هم بمنظور خویش نایل میگردند و همچنین اشخاص خبیر و بصیر کمتری هستند که همه آن اشارات و استعارات را چنانکه منظور بوده دریابند و بدین سبب است که از طرفی ساختن شعر (بمعنی حقیقی کلمه) برای شاعری درغیر زبان اصلی خود بسیار مشکل است و از این جهة بادیبی مانند صاحب ابن عباد[۱] ایراد گرفته شده که در اشعار عربی او عجمه هست؛ یعنی افکار بیگانه را که ایرانی باشد بزبان عربی بیان میکند و از طرف دیگر فهمیدن شعر حسابی هم چنانچه از ساختن آن مشکاتر نباشد؛ آسانتر هم نیست؛ چنانکه وزیر عاصم ابن ایّوب؛ یکی از شرّاح معروف دیوان امرءالقیس[۲] در دیباچه شرح خود بدیوان مزبور میگوید: «در اشعار مقاصدی منظور و اغراضی مضمر است که علما از فهم و ادراک آنها بازمیمانند و شعرا بمناسبت ممارستی که با اینگونه مطالب دارند، آشنای آنها میباشند. و این سخن که گفتیم نه عالمی را قدحی محسوبست و نه ناثر و ناظمی را مدحی بشمار میرود؛ چه؟ مقاصد اهل شعر محدود و منحصر بمعانی تحت الّلفظی آن نبوده و مجرّد عالم بودن برای ادراک و احاطهٔ مرام و منظور آنان کافی نیست؛ تا این امر مربوط بطبع ثاقب و نظر نافذ باشد و بدین جهة هم سهلش چنان دشوار و اهلش چندان کمیابست که اصمعی[۳] در این خصوص گفته است: «فرسان اهل العلم بالشعر اقل من فرسان الحرب»
- ↑ ابوالقاسم اسمعیل بن ابیالحسن عباد طالقانی ادیب معروف و وزیر مشهور مؤیدالدوله و برادرش فخرالدولهٔ دیلمی که بسال ۳۲۶ در اصطخر و بروایتی در طالقان قزوین بدنیا آمده و بسال ۳۸۵ در ری وفات یافته است.
- ↑ امرءالقیس؛ جندح ابن حجر الکندی، از اعاظم شعرای عربست که در زمان جاهلیت ظهور کرده و قصیدهٔ لامیهٔ او یکی از معلقات سبعه بوده و دیوان مرتبی دارد که برای آن شرحهای متعدد و حاشیههای متنوعی نوشته شده و بزبانهای اروپائی نیز ترجمه شده دربارهٔ او نوادر و حکایات بسیاری منقول و شرح احوالش در همهٔ تراجم و معاجم مذکور است.
- ↑ اصمعی، ابوسعید عبدالملک ابن قریب، از مشاهیر ادباء عرب و در نقل نوادر اخبار و غرائب
آثار و نکته سنجی و سخن شناسی استاد پیشوا بوده و در نحو و لغت و سایر علوم ید طولی
داشته و راجع بوسعت دایرهٔ معلومات او در لغت و ادب و فصاحت حکایات زیادی نقل شده است در
←