ماده از یک قانون یا یک نظامنامه را برای بنده بخوانند تا بنده هم متذکر آن شده باشم بنده عرض میکنم ۳ نفر وزیر در جزو وکلای طهران هستند و هیچ اشکالی نمیبینم که پس از تصمیم مجلس راجع بیک کابینه و تعیین هیئت رئیسه دائمی و پس از آن که مجلس نظریات خودش را راجع بیک کابینه معین نمود آنوقت درباره آقایان وزراء رأی بدهند تصور نمیکنم هیچ ماده در هیچ نظامنامه و قانونی باشد که بگوید چرا مجلس ده روز یک اعتبارنامه را تأخیر انداخت در صورتیکه خود آن منتخب اصرار بخواندن اعتبارنامه خود نداشت و تقاضا میکنم از مجلس شورای ملی که از نقطه نظر سیاست تصدیق کنند که مناسب نباشد امروز یک کابینه ببحران بیفتد.
رئیس – آقای آقا محمدحسن مخالفند؟
آقا شیخ محمدحسن (نماینده گروس) – بلی در خصوص تأخیر تصویب اعتبارنامه آقایان وزراء عرض کردم این قدر مناسبت داشت تا سه ربع از اعتبارنامهها تصویب شود و موقع تشکیل هیئت رئیسه باشد بعد از آن که همچنین موقعی رسید چه بسا نظر بعضی نمایندگان در انتخاب هیئت رئیسه ببعضی از آقایان وزراء است در این صورت تعویق و تأخیر دلیلی ندارد و نه این که ما دلیلی آورده باشیم باعث بر تأخیر باشد اصلاً دلیلی ندارد که بیش از این بگذاریم بماند میگویند اگر اعتبارنامههای ایشان تصویب شود اسباب تزلزل کابینه است در خصوص آنکه بعد از آنکه بنا شد انتخابات ایشان تصویب شود اسباب تزلزلی که فرمودند فراهم میشود یکمقداری از تزلزل حتمیالوقوع است امروزه نشود ده روز دیگر خواهد شد گفتند بعضی اشخاص نظریاتشان در خصوص کابینه و هیئت وزراء تاکنون معین نگردیده یک ماه است از تشکیل مجلس میگذرد بسا هست از اول انتخابات کابینه را در نظر خودشان گرفتهاند ما علی ایحال این جهات جهاتی نمیشود که ما انتخابات وزراء را بتأخیر بیاندازیم و از مشغولیات خود باز مانده باشیم.
حاج شیخ اسدالله – در باب اعتبارنامه آقایان نمایندگان نه در نظامنامه داخلی نه در قانون انتخابات و نه در قانون اساسی مملکت هیچ ترتیب ورود برسیدگی اعتبارنامهها را معین نکرده و قانون در این مورد ساکت است و بنابراین راجع باعتبارنامهها هیئت رئیسه میتواند یک اعتبارنامه را بگذارد تا اعتبارنامه تمام آقایان نمایندگان از مجلس گذشته آن وقت مطرح مذاکره قرار دهد این حق را بعقیده من هیئت رئیسه میتواند داشته باشد حالا در چنین موقعی که یک اندازه آقای حاجی آقا اشاره فرمودند گمان میکنم آقایان نمایندگان هم این مطلب را تصدیق داشته باشند که امروز یک چنین بحرانی در کابینه صلاح نیست باید هیئت دولت را در اینموقع همیشه مشغول کار باشد بلی آقای آقا شیخ محمدحسن فرمودند یک ماه از مدت افتتاح مجلس میگذرد میتوانستند یک ترتیبی بجهت کابینه بدهد بنده تصور میکنم این قسم نباشد زیرا تا وقتیکه اعتبارنامه آنها از مجلس بگذرد سمت رسمیتی ندارند من بعد از آن که رسمیتی نداشته باشم چه نظری در باب کابینه اتخاذ کنم بعد از اینکه اعتبارنامه مرا مجلس تصویب کرد رسمیت پیدا میکنم آن وقت میتوانم داخل در یک فکری و یک اساسی راجع بکابینه بشوم بنده عرض میکنم و آن روز هم پیشنهاد کردم سه ربع از اعتبارنامهها بگذرد آنوقت اعتبارنامه آقایان وزراء خوانده و رأی گرفته شود نظرم بچه بود؟ از برای این بود که یک بحرانی در کابینه پیدا نشود آن پیشنهادی که آقای مدرس کردند در باب این که تمام اعتبارنامههای نمایندگان حاضره بگذرد رد شد اگر پیشنهاد آقای مدرس رد شده بود من همان عقیده را داشتم ولی چون پیشنهاد ایشان رد شد بنده پیشنهاد کردم که اخذ رأی در باب نمایندگی آقایان وزراء موکول بگذشتن از اعتبارنامههای نمایندگان حاضر شود و امروز سه ربع از اعتبارنامههای نمایندگان گذشته و موضوع پیشنهاد بنده مقتضی شده حالا هم همان پیشنهاد را بهیئت رئیسه تقدیم کردم نظر آقایان را جلب میکنم باینکه چهار یا پنجروز دیگر طول نمیکشد که هفده یا هیجده اعتبارنامه که باقی است و باید از مجلس بگذرد میگذرد در بین اینکه این اعتبارنامهها از مجلس گذشت نظریات آقایان در باب کابینه معلوم میشود و یک نظری در خصوص کابینه اتخاذ میکند و اگر نکردیم دیگر آنوقت قصوری است که خود بنده کردهام بر دیگری یعنی نیست بنابراین بیاناتی که سابق شد و از این نقطهنظری که عرض کردم بحرانی در کابینه امروز صلاح نیست و اگر بحرانی در کابینه حاضره تولید شود و در اعتبارنامه آقایان وزراء امروز رأی گرفته شود بنده یقین میدانم که جز آقای رئیسالوزراء که محل اعتماد عامه است باقی وزراء خودشان از مقام وزارت استعفا میدهند و داخل مجلس میشوند آنوقت قهراً بواسطه اینکه بعضی از وزراء از شغل خود کناره میکنند شاید یکعده وزارتی باین زودی مهیا و در مد نظر آقای رئیسالوزراء نباشد و بحران کابینه طول بکشد. باین عقیده است که بنده در این باب عرض میکنم که راجع باعتبارنامه آقایان وزراء مذاکره شود و باشد تا باقی از این نمایندگان حاضره در مجلس اعتبارنامههاشان از رد و قبول بگذرد. بنا براین از آقایان تقاضا میکنم که این نظر را تصدیق فرموده و مخصوصاً به پیشنهاد بنده رأی بدهند
رئیس – گویا مذاکرات کافی باشد.
چهار فقره پیشنهاد از طرف آقایان مدرس – حاج شیخ اسدالله – حاج آقا و سردار معظم پیشنهاد شده قرائت میشود که هریک از آقایان قانع شدند پیشنهاد خود را پس بگیرند.
یک فقره هم از طرف آقای مبصرالملک پیشنهاد شده که اخذ رأی دوباره آقایان بماند بچند روز بعد و چون مدت معین نکردهاند گمان میکنم در این خصوص نشود رأی گرفت آقای مدرس توضیحی دارید بفرمائید.
مدرس – لا رأی لمن لا یطاع و لا قول لمن یتبع گفتم و رأی ندادند باز میگویم پیشنهاد آقای حاج شیخ اسدالله قریب به پیشنهاد بنده است ولی پیشنهاد بنده مزیتی دارد یعنی یک زیادتی دارد یعنی بعد از آن که هیئت رئیسه دائمی معین شد باز نمیتوان گفت حتماً درباره وزراء رأی بدهند و حال ما امروز با حال دوره پیش فرق دارد البته مجلس اگر نظریاتی داشته باشد باید نظریات دیگری را هم جلب نماید یعنی نظریات پادشاه را هم به دست بیاورد همینقدر که خودمان بنشنیم و یک خیالی بکنیم کابینه درست نمیشود بنده خواهش دارم که این مطلب را مثل مطالب سابق تعجیل نکنیم شاید اگر تعجیل کنیم در چاهی افتیم و گرفتار شویم این پیشنهاد بنده با پیشنهاد حاج شیخ اسدالله قریب بهم هستند و مفادش این است که بعد از تعیین هیئت رئیسه دائمی هم تبادل آرائی بکنیم نه این که باز هم این تعجیلها را بکنند و به سختی بیافتند این که بنده عرض کردم بعنوان توضیح است دیگر موکول به رأی آقایان است.
رئیس – آقای حاج آقا توضیحی دارید بفرمائید ولی توضیحی که میدهید فقط راجع به تفاوت پیشنهاد باشد.
حاج آقا – بنده میدانم چطور اظهار کنم که مخالفت نشود و راجع بهمین تفاوت عرض میکنم و امیدوارم که آقایانی که نظرشان همان نظری بوده که بنده داشتهام بهمین نظریه قانع شوند بنده پیشنهادم این است که تا تصمیمات مجلس نسبت بهیئت دولت معین نشده این مذاکره را تأخیر بیاندازیم طبیعی است آقایانی که این پیشنهادها را کردهاند همه از نقطهنظر بحران است که نباید بحران در کابینه پیدا شود و باید وسیله رفع بحران را پیدا کرد و این که پیشنهاد کردند بعد از تعیین هیئت رئیسه دائمی درباره آقایان وزراء رأی گرفته شود بنده عرض میکنم تا تصمیم مجلس در خصوص هیئت دولت معین نشده باشد باز در آنموقع ما را وادار میکند که یک همچو مدتی را بگذرانیم در همین مطلبی که امروز مشغول گفتگو بوده و گذراندهایم این است که بنده پیشنهاد کردهام که همین فلسفه را در نظر گرفته و مجلس را نسبت بهیئت دولت نهایت مدت این مذاکره قرار دهیم زیرا که تصمیم مجلس در باب کابینه تعیین شده و بعد از تصمیم مجلس هیچ بحرانی نخواهد بود و البته آنوقت در مذاکره راجع باعتبارنامههای آقایان وزراء مخالفتی نبوده و ضرر نخواهد داشت.
رئیس – پیشنهادی که آقایان سردار معظم و مبصرالملک دادهاند. آقای سردار معظم یک هفته پیشنهاد کردهاند و آقای مبصرالملک غره ربیعالاول و هر دو یکی است خوب است یکی را مسترد دارند – آقای مبصرالملک پس میگیرید؟
مبصرالملک – بلی بنده پس میگیرم
رئیس – آقای سردار معظم توضیحی دارید؟
سردار معظم – بنده اگر توضیحی داشته باشم مختصر است و این را وسیله نمیکنم که داخل در سیاسیات مملکت شویم و گمان میکنم یک هفته کافی است زیرا که تاکنون (۵۷) اعتبارنامه از مجلس گذشته و تأخیر یکهفته برای اخطار بطرفین است یعنی هم اخطار بوزراء است و هم اخطار بوکلاء که بوکلاء میگویند نظریات خود را در باب کابینه معین کنید و بوزراء هم میگویند در اینمدت تکلیف قطعی برای خود معین نمائید و گمان می کنم برای این اخطار مدت یکهفته کافی باشد
رئیس – پیشنهاد آقای مدرس قرائت شود (پیشنهاد آقای مدرس بمضمون ذیل قرائت شد)
پیشنهاد میکنم که رسیدگی باعتبارنامههای وزراء تأخیر بیافتد تا از اعتبارنامههای وکلای حاضره فراغت حاصل شود و هیئت رئیسه دائمی مجلس معین شود بعد در این مسئله تبادل آراء شود (مدرس)
رئیس – رأی میگیریم به پیشنهاد آقای مدرس آقایانی که تصویب میکنند قیام نمایند (عده قبلی قیام نمودند و پیشنهاد مزبور رد شد)
رئیس – آقای حاج شیخ اسدالله توضیحی دارید؟
حاج شیخ اسدالله – بلی آقا راجع بمدت یکهفته وقت را کم میدانم و تصمیم مجلس هم در یک هفته در باب کابینه معلوم نمیشود تبادل افکار و مذاکرات را هم راجع باعتبارنامه وزراء لازم نمیدانم که آقای مدرس پیشنهاد کردهاند که باشد بعد از گذشتن اعتبارنامه همه وکلاء و بعد از تعیین هیئت رئیسه دائمی آنوقت در باب اعتبارنامه وزراء تبادل آراء شود بنده این را لازم نمیدانم باید هیئت رئیسه دائمی بعد از آن که سه ربع از اعتبارنامه ها گذشت انتخاب شوند و این بیانات از نقطهنظری است که سابق عرض کردم ثانیاً هم عرض میکنم و پیشنهاد خودم را میکنم و برای این که باقی اعتبارنامهها از مجلس بگذرد لااقل دو هفته طول خواهد کشید و در این بین نمایندگان نظریات خود را معین کرده و همین طور آقای رئیسالوزراء ما برئیسالوزرائی که باشد در باب کابینه یک نظریاتی اتخاذ کرده آنوقت ممکن است در باب اعتبارنامه آقایان وزراء رأی گرفته شود
در اینموقع سه فقره پیشنهاد آقایان حاج شیخ اسدالله و حاج آقا و سردار معظم بمضمون ذیل قرائت شد.
بنده پیشنهاد مینمایم در باب اعتبارنامه آقایان وزراء رأی گرفته نشود تا اعتبارنامه باقی از آقایان نمایندگان حاضره از مجلس رأی گرفته شود (شیخ اسدالله)
بنده پیشنهاد می کنم که مذاکره در اعتبارنامه وزراء تاخیر افتد تا وقتی که تصمیم مجلس در باب کابینه معلوم شود. (حاج آقا)
بنده پیشنهاد میکنم که رسیدگی باعتبارنامه وزراء تا یکهفته یعنی در جلسه روز یکشنبه آتیه رسیدگی شود. (سردار معظم)
رئیس – رأی میگیریم بپیشنهاد آقای حاج شیخ اسدالله آقایانی که تصویب میکنند قیام نمایند (کسی قیام ننمود رد شد)
رئیس – رأی میگیریم به پیشنهاد آقای حاج آقا آقایانی که تصویب میکنند قیام نمایند (عده قلیلی قیام نمودند رد شد)
رئیس – رأی میگیریم به پیشنهاد آقای سردار معظم آقایانیکه تصویب میکنند قیام نمایند (عده کثیری قیام نمودند تصویب شد)
رئیس – حالا کاری نداریم جز شروع به انتخاب هیئت رئیسه دائمی – فقط (۵۸) نفری که اعتبارنامههاشان تصویب شده میتوانند رأی بدهند و خاطر آقایان را متذکر میکنم باینکه انتخابات از روی ماده (۹۳) خواهد بود.
حاج شیخ اسدالله – آیا درباره آقایانی که اعتبارنامهشان تصویب نشده بجهت هیئت رئیسه دائمی میتوان رأی داد.
رئیس – چه عرض کنم.
حاج شیخ اسدالله – قانون در این موضوع ساکت است.
رئیس – خودتان حل کنید.
حاج شیخ اسدالله – مجلس باید حل کند.
رئیس – یک پیشنهادی شده است راجع باین که در باب یکی از نواب رئیس رأی گرفته نشود تا تکلیف آقایان وزراء معلوم شود آن پیشنهاد قرائت میشود (پیشنهاد آقای سردار سعید بمضمون ذیل قرائت شد)
تقاضا میکنم که درباب یکی از نواب رئیس تا بعد از تصویب اعتبارنامه وزراء رأی گرفته نشود (یار محمد افشار)
رئیس – آقای سردار سعید توضیحی دارید؟
سردار سعید – مقصود از این پیشنهاد آن است که شاید نظر بعضی از نمایندگان در انتخاب هیئت رئیسه ببعضی از وزراء باشد که داخل مجلس شوند و آنها را جزؤ هیئت رئیسه انتخاب کنند
حاج آقا – بنده نمیتوانم فلسفه این ماده را بفهمم که انتخاب یکنفر از نواب رئیس بماند تا تکلیف وزراء معین شود یعنی چه اینکه میگویند بعضی از آقایایان شاید نظر داشته باشند که بعضی از وزراء داخل مجلس شوند و بعضی از آنها جزو هیئت رئیسه معین کنند گمان میکنم این مطلب مجوز این نیست که امروز رأی بگیریم برخلاف آن نظامنامه که بما دستور داده که بعد از تعیین ۳ ربع از وکلاء هیئت رئیسه معین شود بنده عرض میکنم اگر فرضاً یکی از همین اشخاص انتخاب شده بود و در طهران بود در جای دیگر بود آیا میتوانستم تعیین هیئت رئیسه را تأخیر بیندازیم تا وقتی بهبینیم کی میرسد که آنها هیئت رئیسه ما بشود بنده این را خارج از حد و ترتیب نظامنامه میدانم نظامنامه بما دستور داده که بعد از انتخاب سه ربع از اعضاء تصویب شده انتخاب هیئت رئیسه بشود حالا اینکه بعد خواهد آمد و بنظر بعضی لیاقت و قابلیت عضویت هیئت رئیسه را داشته باشد و حالا ما صبر کنیم تا او بیاید خارج حدود نظامنامه است و یک مجوز منطقی و استحسانی باقی نمیماند
سردار معظم – بنده متاسفانه اظهارات آقای حاج آقا را نمیتوانم تصدیق کنم و این دلیل نظامنامه بنده را قانع نمیکند بجهت اینکه در نظامنامه باید فرق گذاشت بین اجازه یک مطلبی یا مکلف کردن بهمان مطلب نظامنامه داخلی اجازه میدهد که مجلس میتواند بعد از تعیین سه ربع از وکلاء هیئت رئیسه دائمی خودش را انتخاب کند
ولی مجلس شورای ملی را مکلف نمیکند باینکه حتما در این موقع هیئت رئیسه را معین کند زیرا تا وقتی که سه ربع معین نشده بود حق نداشت که هیئت رئیسه را معین نماید و فقط این حق را بعد از تصویب ۳ ربع از اعضاء پیدا میکند و حالا ممکن است انتخاب یک عضو از هیئت رئیسه خودش را بتأخیر بیاندازد و نقص بر اجرای نظامنامه داخلی وارد نمیآید علیالخصوص ممکن است یک قانون و یا یک نظامنامه بعضی معایب داشته باشد که ابتداء در نظر نباشد و در ضمن عمل یک معایبی را نشان میدهد که باید بتدریج رفع شود حالا از حیث عمل مجلس تصمیم گرفته و در مد نظر است که یک شخص معینی را بعضویت هیئت رئیسه خود معین کند و بنده نمیتوانم حتما بگویم انتخاب یکنفر نایب رئیس را ممکن نیست بتأخیر انداخت و هیچ اشکال نظامنامه هم پیدا نکند.
رئیس – رأی میگیریم بپیشنهاد آقای سردار سعید آقایانی که تصویب میکنند قیام نمایند (عده کثیری قیام نمودند و تصویب شد)
آقای ناصرالاسلام – تقاضا میکند تعیین هیئت رئیسه بماند ببعد از تنفس مخالفتی نیست ؟ اظهار شد خیر.
در اینوقت اجازه تنفس داده شد و پس از بیست دقیقه مجدداً تشکیل گردید.
رئیس – اعتبارنامه آقای حاج آقا مانده بود بعد از تنفس.
سلیمان میرزا – کاغذ جدیدی رسیده بود و مطرح شد بهمین ملاحظه شعبه نتوانست کاملا موفق شود که راپورت خود را بعرض تقدیم نماید امیدوارم در جلسه آتیه برسد.
رئیس – حالا میرسیم بتعیین هیئت رئیسه ولی آقای شریعتمدار پیشنهاد کردهاند بماند بدو جلسه دیگر
شریعتمدار – چون غالب ماها تازه وارد شدهایم و مسبوق هم نبودیم و کسی را نمیشناسیم باید تبادل افکار کنیم از این جهة تقاضا میکنم تعیین هیئت رئیسه عقب نیفتد.
رئیس – آقایانی که تصویب میکنند تعیین هیئت رئیسه دائمی بماند برای دو جلسه دیگر قیام نمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند و پیشنهاد مزبور رد شد)
محمدهاشم میرزا – آقایانی که هنوز اعتبارنامههاشان از مجلس نگذشته آیا حق رأی دارند یا خیر!
رئیس – بنده که حق رأی ندارم ولی اگر عقیده را بخواهید ماده ششم و هفتم را که پهلوی هم بگذارند همچو مفهوم میشود که آقایانی که اعتبارنامه شان نگذشته حق رأی ندارند حالا اگر باید در این خصوص مذاکره شود اجازه بگیرید تا این مطلب حل شود.
محمدهاشم میرزا – در ماده ششم نظام نامه داخلی که میخواهم آن را بعرض آقایان برسانم این طور نوشته: نمایندگانیکه هنوز صحت و سقم انتخاباتشان محقق نشده حق نطق و دادن رأی را دارند ولی چه در شعبه و کمیسیون و چه در مجلس در مورد انتخاب خودشان نمیتوانند رأی بدهند و طرح قانونی هم نمیتوانند پیشنهاد کنند در متمم این ماده مینویسد: در صورتیکه پذیرفتن نماینده بموجب رأی مجلس بعهده تعویق افتاده باشد نماینده مزبور در هیچ امری حق دادن رأی ندارد بنده متمم این ماده را این طور میفهمم که چون اشخاص که اعتبارنامههای آنها در مجلس مخالفت میشود باید بشعبه برگردد و درباره انتخاب خود نمیتوانند رأی بدهند فقط این استثنا را درباره شخص خودشان میدانند که درباره خود از دادن رأی ممنوع هستند و الا درباره دیگری آنها را دارای رأی میدانم
دکتر اسمعیل خان – در آنجا شاهزاده اگر دقت بفرمایند در موضوع تشکیل هیئت رئیسه در ماده