هزار لشکر و سی و سه فیل جنکی و روانه شدن بقادسیه کراهت رستم از محاربهٔ مُسلمانان و بتأنی آمدن و صلح‌جوئی کردن کویند آمدن او از ساباط تا قادسیّه چهار ماه بطول انجامید ورود رستم بقادسیّه و تلافی فئتین مقاتله کردن با عجم روز دوشنبه ماه محرّم مقاتله شدیدی که بسیٰاری از طرفین بقتل رسیدند تا غروب آفتاب و رجوع فئتین بمعسکر خود اینروز بیوم ارماث موُسوم است مقاتله کردن فریقین روز سه‌شنبه ورود قعقاع بن عمر تمیمی و هاشم بن عتبه با لشکر عراق که در شام بوُدند در اینروز بمیدان جنک مقاتله کردن آنها با عجم و بقتل آوردن قعقاع بن ذو الحاجب و فیروزان دو سردار عجم را و شکست عجم بقتل آنها اینروز بیوم اغواث موسوم است عدد مقتولین مسلمین دو هزار و مقتولین عجم بده هزار رسید مقاتله کردن فریقین روز چهارشنبه که بیوم اعماس موسوم است از اول طلوع افتاب تا عصر و اشتداد مقاتله از عصر باتمام شب که لیلةالهریر موسوم شد و تا صبح و از صبح تا ظهر مقاتله و محاربه بطول انجامید فرار لشکر عجم در ظهر ان روز بقتل رسیدن رستم فرّخزاد بدست هلال بن علقمه و تعاقب کردن زهرة ابن الحوی التمیمی منهزمین را و رسیدن وی بجالینوس و قتل جالینوس رسیدن غنایم و اموال بیحّد و عدّ بمُسلمین کویند عدد مقتولین مُسلمین زیاده از ششهزار نشد اما مقتولین عجم از سی هزار فزونتر بود فرستادن سعد خبر فتح را با خمس غنایم نزد عمر فرستادن عتبة بن غزوان را ببصره یعنی موضع بصره که از ثغور عجم بوده نزول عتبة بحوالی جسر صفیر در ربیع‌الاوّل این سنه صاحب فرات با چهار هزار نفر بمقاتله عتبه آمد و نبود با عتبه مکر پانصد نفر مقاتله عتبه با او و بقتل رسیدن تمام آن سپاه و اسیر نمودن صٰاحب فرات مقاتله عتبه با اهل ابلّه و بقتل آوردن بسیٰاری از آنها خالی نمودن اهل ابلّه شهر را از رعب عتبه و داخل شدن مسلمین ابلّه را و غنایم و اسیر فراوان بدست آوردن در ابلّه بجای آنها عامل نمودن عتبه مجاشع بن مسعود را بجای خود و مراجعت عتبه بمدینه نزد عمر حدّ زدن عمر عبید پسر خود را با همراهانش بواسطهٔ شرب خمر امر کردن عمر بقیام مردم در ماه رمضان بمسجد وفات سعد بن عبادة الانصاری وفات ابی قحافه پدر ابی بکر وفات هند مادر معویة حج کردن عمر در این سنه
| سنه ۱۵ هجری | سنه ۶۳۶ مسیحی |
آسیٰا بعضی کویند که بنای شهر کوفه در این سنه واقع شد بسعی سعد بن ابی وقّاص و دلالت ابن بقیله فتح یرموک و شکست منول سردار هرقل بدست خالد و تصرّف قشون اسلام تمام شامات را که بعض آن تفصیل در ذیل بیاید بنیان بصره بدست مُسلمانان در ساحل شطّ‌العرب بقصد قطع مراودهٔ ایران با هندوستان رفتن ابوعبیده جرّاح با خالد بن ولید از قحل بجانب حمص اطلاّع هرقل ملک روم فرستادن او توذر و شنش را با سپاه کثیری بمقابله و مقاتله ابو عبیده و خالد تلاقی فئتین در مرج روم رفتن توذر بدمشق و ماندن شنش در مرج مقابل ابوعبیده و رفتن خالد بتعاقب توذر اطلاّع یزید بن ابی سفیان از آمدن توذر و تلاقی خالد و یزید و مقاتله با توذر و بقتل آوردن آن و انهزام رومیان معاودت یزید بدمشق معاودت خالد نزد ابو عبیده مقاتله ابو عبیده بعد از رفتن خالد با شنش و بقتل آوردن شنش انهزام رومیان رفتن هرقل بعد از اطلاع از حمص برها رفتن ابوعبیده به بعلبک و محاصره کردن آن و امان طلبیدن اهل بعلبک و مصالحه نمودن محاصرهٔ ابو عبیده حمص را و مصٰالحه آنها با مسلمین داخل شدن مسلمین بحمص فرستادن خمس غنایم و خبر فتح نزد عمر عامل نمودن ابی عبیده عبادة بن صامت را رفتن ابو عبیده بحماة و فتح نمودن حماة و معرّه و لاذقیه و عنوه و انطرطوس و سلمیه بلاد قریب بحمص را فرستادن ابوعبیده خالد را بقنسرین و ملاقات خالد با میناس که از اکابر روم بود پس از هرقل و با جماعت بسیار از رومیان و بقتل آوردن میناس و انهزام رومیان و محاصره خالد قنسرین را اظهار مصالحه اهل قنسرین
| و امتناع |
