برگه:Khatabeh-Taghizadeh.pdf/۵۲

از ویکی‌نبشته
پرش به ناوبری پرش به جستجو
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
۵۰
خطابهٔ دوم
 

مجلس اول تنها مجلس مقننه نبود بلکه در آن واحد هم مجلس ملی بود و هم مجلس مؤسس که بفرنگی assemblée constituante گویند و در ایران بترجمه ناصحیح بتقلید عثمانیان مجلس مؤسسان گفته شده است و در واقع بیش از همه مجلس انقلابی بود. این مجلس کارهای زیاد و بزرگ انجام داد که مجالس بعدی جمعا آن اندازه کار صورت نداده و البته ابتدا بیشتر کارهای عمدهٔ آن منفی بود یعنی برانداختن اصول قرون وسطائی موجود عهد قاجاریه. آن مجلس نه تنها اوضاع ملوک‌الطوایفی جاری را تدریجا برانداخت و فئودالها‌ی بزرک و مقتدر و جبار شهری و عشایری و روحانی را ریشه‌کن نمود و نیمه‌پادشاهان ولایات را سرنگون و مقهور و مطرود ساخت اصلاحات اداری و مالی عمده نیز کرد. دولت و هیأت وزراء و حکام حقوق‌بگیر بوجود آورد و وزارتهای لقبی را (مثل وزیر دواب و غیر که گفته شد ۵۷ لقب وزارت بی‌معنی وجود داشته) منسوخ نمود. به تأسیس بانک ملی اقدام کرد بودجهٔ مملکت را که در دورهٔ مظفرالدین‌شاه باعلا درجه خرابی و اغتشاش رسیده و مانند زمان حاج‌میرزاآقاسی شده بود اصلاح و تعدیل نمود و تفاوت عمل را جمع مالیات کرده تسعیر و تیول را موقوف و منسوخ کرد. بودجهٔ ایران در آنوقت عبارت بود از ۷ ملیون و سه ربع ملیون تومان عایدات اسمی و ده ملیون و سه ربع ملیون تومان مخارج که بیشتر مخارج هم عبارت بود از مستمریات باطله باعیان و شاهزادگان و بعضی آخوندهای دعاگو و غیرهم.

پسران پادشاهان و دختران آنها که عده زیادی بودند مستمریهای گزاف داشتند در صورتیکه مستمریهای متعارفی اشخاص خورده‌پا غالباً عبارت بود از ده تومان تا صد تومان در سال مستمریهای بزرگان و اعیان و مقربان دربار و رجال تا دو سه هزار تومان در سال بود. پسران پادشاهان هریک بیشتر از بیست