نباشم حتی در باب خود من چیزهائی نوشته که اساس ندارد و یکجا (بخش سوم کتاب او صفحه ۶۴) متن تلگرافی را از قول من بانجمن تبریز که بزعم او یکی دو روز قبل از تخریب مجلس اول مخابره شده درج کرده که جای حیرت است و معلوم نیست چه کسی آنرا اختراع نموده است. کسروی آنرا تلگراف رمز خوانده در صورتیکه من در تبریز با کسی رمزی نداشتم و فقط مستشارالدوله مرحوم با ثقةالاسلام و حاجمیرزاابراهیمآقا با بعضی از اعضای انجمن تبریز رمز داشتند و غالبا تلگراف رمز میکردند. البته منظور آن نیست که مطالبی متضمن طعن بر من و بعضی دیگر از آنها که در جریان کار مشروطیت داخل بودند نوشته شده که خردهگیری و انتقاد اصلا هیچ عیبی ندارد و اگر عقایدی در امور اظهار کرده که با عقاید من و دیگران موافق نیست و به تندی آن عقاید را بیان نموده موجب ایرادی باو نیست و فقط آنچه از جملههای اخباریه او مطابق واقع حقیقت نیست موجب تأسف است بلکه منظور آنست که بعضی از مطالب مطلقا بیاساس است و نمیخواهم وقت آقایان را مشغول بیان صحیحنبودن بعضی مطالب بکنم. و البته باید گفته شود که مرحوم کسروی از حیث فضل تحقیق شایستهٔ ذکر خیر و قدردانی است. چند کتاب بزبانهای خارجی و بیشتر انگلیسی هم راجع بوقایع عهد مشروطیت ایران موجود است که آنها هم اشتباهات یا مطالب خلاف حقیقت دارند و از آن میان بنظر من کتاب انقلاب ایران تألیف ادوارد براون بهترین همه آن تألیفات است و نیز کتاب آبی انگلیس منتشر در سالهای ۱۹۰۹ تا ۱۹۱۴ مسیحی البته مطابق دقت و صحت است و همچنین شاید تا حدی کتاب نارنجی روس. این جمله سخن در این باب یک نتیجه میتواند داشته باشد و آن اینست که اگر احیاناً با همهٔ انحطاطی که در شوق و علاقه به علم مجرد در ادوار اخیره مشهود است یکی از جوانان یا برنایان پیدا شود که
برگه:Khatabeh-Taghizadeh.pdf/۵۰
ظاهر