برگه:Khatabeh-Taghizadeh.pdf/۴۷

از ویکی‌نبشته
پرش به ناوبری پرش به جستجو
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
سه خطابه
۴۵
 

بر اثر مکتوبی که اینجانب بیکی از پیشروان مشروطیت در تبریز (یعنی مرحوم میرزا محمدعلیخان تربیت) نوشته و از همین سستی کار مجلس سخن گفته بودم انفجاری حاصل گشته و آشوب عظیمی برپا شد. این هیجان در ۲۱ ذی‌الحجه ۱۳۲۴ که یک روز پس از وصول مکتوب مزبور بود واقع شد و بسیار شدت گرفت و مردم بازار را بسته ازدحام در انجمن و تلگرافخانه نمودند و بنای مبادلهٔ تلگرافات با طهران گذاشته و شکایت از عدم جریان مشروطیت و ناقص و اسمی بودن آن در طهران و بی‌اعتنائی دولت به مجلس کردند. داستان این انقلاب که یک هفته طول کشید و عاقبت با صدور دستخط صریح شاه بقبول مشروطیت و مقتضیات آن و تشکیل هیأتی در مجلس برای تکمیل اصول قانون اساسی سکون حاصل شد در کتب و نوشته‌های راجع بتاریخ مشروطیت مذکور است. هیأت مزبور که حاج سیدنصرالله اخوی و سعدالدوله و محقق‌الدوله و حاج امین‌الضرب و این‌جانب و دو سه نفر دیگر عضو آن بودیم بلافاصله مشغول بکار شد و نتیجهٔ مهم آن همانا تدوین متمم قانون اساسی شد مشتمل بر ۱۰۷ اصل که بر اصول ۵۱ گانه قانون اساسی اولی (یا نظامنامه اساسی) اضافه شد و در واقع اساس اصلی مشروطیت و حقوق ملت و سلطنت و تقسیم قوای سه‌گانه مملکت و اصول مربوط بعدلیه و مالیه در این متمم مندرج شد، و نیز عزل نوز بلژیکی از وزارت گمرکات انجام گرفت.

اگر این قیام و هیجان تبریز واقع نشده بود اصلا مشروطیت کامل برقرار نمی‌شد و دولت اعتنائی به مجلس نداشت و وزراء به حضور در مجلس تن درنمیدادند و قبول مسئولیت در مقابل مجلس نداشتند و حتی در طهران کلمه مشروطیت