برگه:Khatabeh-Taghizadeh.pdf/۴۷

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
سه خطابه
۴۵
 

بر اثر مکتوبی که اینجانب بیکی از پیشروان مشروطیت در تبریز (یعنی مرحوم میرزا محمدعلیخان تربیت) نوشته و از همین سستی کار مجلس سخن گفته بودم انفجاری حاصل گشته و آشوب عظیمی برپا شد. این هیجان در ۲۱ ذی‌الحجه ۱۳۲۴ که یک روز پس از وصول مکتوب مزبور بود واقع شد و بسیار شدت گرفت و مردم بازار را بسته ازدحام در انجمن و تلگرافخانه نمودند و بنای مبادلهٔ تلگرافات با طهران گذاشته و شکایت از عدم جریان مشروطیت و ناقص و اسمی بودن آن در طهران و بی‌اعتنائی دولت به مجلس کردند. داستان این انقلاب که یک هفته طول کشید و عاقبت با صدور دستخط صریح شاه بقبول مشروطیت و مقتضیات آن و تشکیل هیأتی در مجلس برای تکمیل اصول قانون اساسی سکون حاصل شد در کتب و نوشته‌های راجع بتاریخ مشروطیت مذکور است. هیأت مزبور که حاج سیدنصرالله اخوی و سعدالدوله و محقق‌الدوله و حاج امین‌الضرب و این‌جانب و دو سه نفر دیگر عضو آن بودیم بلافاصله مشغول بکار شد و نتیجهٔ مهم آن همانا تدوین متمم قانون اساسی شد مشتمل بر ۱۰۷ اصل که بر اصول ۵۱ گانه قانون اساسی اولی (یا نظامنامه اساسی) اضافه شد و در واقع اساس اصلی مشروطیت و حقوق ملت و سلطنت و تقسیم قوای سه‌گانه مملکت و اصول مربوط بعدلیه و مالیه در این متمم مندرج شد، و نیز عزل نوز بلژیکی از وزارت گمرکات انجام گرفت.

اگر این قیام و هیجان تبریز واقع نشده بود اصلا مشروطیت کامل برقرار نمی‌شد و دولت اعتنائی به مجلس نداشت و وزراء به حضور در مجلس تن درنمیدادند و قبول مسئولیت در مقابل مجلس نداشتند و حتی در طهران کلمه مشروطیت