روحی در ملت ایران میشد و مملکت خود را برأی‌العین رو بفنا و انقراض میدیدند. همسایهٔ دیگر ایران یعنی انگلیس نیز همین نوع تضییقات را تا حدی نسبت بایران داشت. چون شرح تفصیلی تمام این زجرها و فشارها بسیار طولانی میشود و فصول آنها را میتوان در کتاب بسیار مفید ویلهلم لیتن آلمانی که جامع همه مداخلات امتیازات خارجی در ایران است مطالعه کرد بچند مثال هول‌انگیز اکتفا می‌کنم:
یکی از بدترین کل صدمات وارده کاپیتولاسیون بود که عهد‌نامهٔ ترکمن چای برای روس برقرار کرده بود. و غالب دول دیگر نیز بحکم دول کاملةالوداد شریک آن حق شده بودند و این ظلم و تجاوز بر حق استقلال ایران در اواخر قرن ۱۳ و اوایل ۱۴ بجائی رسیده بود که حکومت را در ایران ناتوان ساخته بود و بسیاری از اشخاص بانفوذ و با ثروت تحت حمایت خارجیها درآمده بودند بحدی که مدیونین به بانک روس هم دارائی خود را در حمایت روس و خارج از تسلط دولت ایران قرار داده بودند که مثال بارز آن حمایت املاک شعاع‌السلطنه برادر محمدعلی‌شاه بود در مقابل شوستر آمریکائی و مطالبهٔ مالیات و منتهی‌شدن آن واقعه به قشونکشی روس و تقاضای عزل و اخراج شوستر. روسها مانع هر قدم اصلاحی و ترقی مدنی در ایران میشدند و حتی بقول کرزن در کتاب خود وقتی که دولت ایران در سنهٔ ۱۲۹۱ بخیال تأسیس پست در ایران افتاد و چند نفر از مأمورین اتریشی را استخدام نمود که بایران آمده و ادارهٔ منظمی برای پست دائر کنند دولت روس آنچه ممکن بود موانع در راه این کار و پیشرفت کار آنها ایجاد کرد و عاقبت وقتی که پست منظم دائر شد و دولت ایران تقاضای الحاق به پست بین‌المللی نمود (که مرکز آن در برن است) دولت روس اقدامات
