پرتگالیها و هولاندیها و فرانسویها و انگلیس‌ها در خلیج فارس و غیره در قرنهای یازدهم و دوازدهم نتیجهٔ ارتباط مدنی نداشت و فقط نفوذ متزاید و متصاعد اروپائیان از دهه دوم قرن سیزدهم آغاز شده و بتدریج و بطور بطیئی تاثیر در رشته‌های مختلف شؤون مملکتی حاصل کرده است. این تأثیرات را میتوان بر دو نوع دانست یکی تأثیرات منفی و بوسیلهٔ عوامل منفی و دیگر تأثیرات و عوامل مثبت و البته بعضی از انفعالات قوی و تکان‌دهنده بود و بعضی دیگر منشأ حرکتهائی با پله‌های کوچک و قدمهای کم نمایان بود.
عوامل منفی با الحاق گرجستان بروسیه در سنه ۱۲۱۲ و پیشرفت تدریجی روس در ماوراء حدود شمال ایران شروع شد. و بعد جنگهای روس و ایران در نیمهٔ اول قرن سیزدهم و مغلوبیت ایران و از دست دادن بسیاری از ولایات خود بوسیلهٔ عهدنامهای گلستان (۱۲۲۷) و ترکمن‌چای (۱۲۴۲) تکان عظیمی بایران داده است. دولت ایران بطور واضح متوجه ضعف خود در مقابل قوای اروپائیان و محرومیت خود از وسائل قدرت و تمدن و ترقی گردید. چنانکه گفته شد بعدها در نتیجه جنک با انگلیس در سنه ۱۲۷۲ و صلح سنهٔ ۱۲۷۳ این انتباه و احساس زبونی بیشتر شد. تجاوزات نظامی روس بعدها با تصرف آشوراده و تسخیر بخارا و خیوه و مرو و خوقند و ولایات ترکستان تا حدود خراسان و عهدنامه رسمی تفویض آن ولایات اخیر بروس در سنه ۱۲۹۸ و تجاوزات بسیار کمرشکن پی در پی روس بحقوق ایران و سلب حاکمیت آن با فشارهای فوق‌العاده پایمال‌کن و امتیازات بیشمار معدوم‌کننده رمق ایران را نزدیک بفنا رسانیده بود. این سلسله تضییقات که روز بروز افزایش گرفت و خود داستان بسیار مفصلی دارد البته موجب تأثیر شدید
