برگه:Khatabeh-Taghizadeh.pdf/۲۱

از ویکی‌نبشته
پرش به ناوبری پرش به جستجو
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
سه خطابه
۱۹
 

که در تحت تأثیر تبلیغات جمعیت سری عثمانیان جوان درآمده بودند عزم تأسیس حکومت مشروطه نموده و بعلت عدم رضایت از سلطان عبدالعزیز که پس از مرک وزراء و رجال دانا و بزرک عثمانی عالی‌پاشا و فوأدپاشا بر استبداد خود افزوده و اشخاص خیرخواه مملکت را بی‌محاکمه تبعید میکرد بحکم فتوائی که از مقامات عالی روحانی گرفتند سلطان را در سنه ۱۲۹۳ خلع نموده و برادرش سلطان‌مراد را که ولیعهد بود بجای او نشاندند. سلطان مراد هم پس از چند ماه سلطنت اختلال مشاعر پیدا کرده و باز خلع شد و سلطان عبدالحمید ثانی جای او را گرفت و بزودی در ۶ ذی‌الحجه ۱۲۹۳ قانون اساسی را که بدست مدحت‌پاشا صدراعظم تهیه شده بود اعلان کرد و حکومت مملکت عثمانی سلطنت مشروطه شد. اگرچه این مشروطیت دوام نکرده و عبدالحمید که سرمشق بسیار ظالم و بدجنس محمدعلی‌شاه قاجار بود مجدداً حکومت استبدادی را از بدترین نوع آن در این مملکت برقرار نموده و قریب ۳۲ سال بآن روش حکمرانی کرد. این مشروطیت اولی که نخستین حکومت ملی در مشرق بود در اذهان مسلمین عدالت‌دوست و آزادی‌خواه مشرق بیاد ماند و چون تأسیسات مدنی جدید و مغربی و اصلاحات سیاسی و کشوری و لشکری در سیر از ممالک اروپا بسوی ممالک اسلامی مشرق نخست به مملکت عثمانی و مصر (و مخصوصاً به عثمانی) وارد شده و نفوذ کرده و از آنجا بتدریج بسایر ممالک اسلامی و از آنجمله بایران راه یافته است طبعا در نهضت اصلاح و تجدد سیاسی و نهضت آزادی‌طلبی و تغییر شکل حکومت و تأسیس عدالت و حکومت ملّی نیز که از اوایل قرن چهاردهم بتدریج در ایران بظهور آمد مملکت عثمانی تا حدی سرمشق بود.