گاهی افراطی بنظر می‌آمد و البته افراط در آزادی خواهی داشتند و از آنجمله دادن املاک زراعتی برعایا بتدریج و تفکیک قوهٔ روحانی از قوهٔ سیاسی جزو مرام اعلان شدهٔ آنها بود. دو حزب دمکرات و اعتدالی که پایه‌ای در میان ملت داشتند در تاریخ ایران (گذشته از حزب اشتراکی که حالا غیرقانونی اعلان شده) تنها حزب سیاسی ملی منحصر بمعنی غربی حزب و شبیه بممالک دمکراتیک کامل بودند.
۹- آیا رقابت دول خارجی در ایران و طمع مقابل آنها برای ایران مفید بود یا مضر؟
ج- بطور کلی این رقابت در جهت منفی و غیرمستقیم مفید بود، از آنکه گاهی یکی مانع تجاوزات دیگری میشد لکن گاهی هم باعث مسابقه در سلب حقوق ایران و تحصیل امتیازات مضره میشد مثلا در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه وقتیکه به اشوراده حمله برده و جمعی از ساخلو روسی را کشتند دولت روس سخت برآشفته و حاکم مازندران را که برادر شاه بود متهم بدخالت در این کار نموده و بشدت تقاضای عزل او را کرد. میرزا تقی‌خان امیرنظام ابتدا مقاومت کرد ولی عاقبت برای آنکه این مقاومت منتهی به نزاع با روسیه و قطع روابط با آن دولت نشود تقاضای روس را قبول کرد. فوراً در مقابل این مساعدت با روس انگلیس‌ها برای جبران عقب‌ماندگی خودشان از روس تقاضای حق تفتیش کشتی‌ها را در خلیج فارس جهت جلوگیری از تجارت برده‌فروشی نموده و گرفتند.
۱۰- اگرچه در ضمن خطابه اشاره گردید که بدترین و سنگین‌ترین قروض ایران همان قروض کمرشکن مظفرالدین‌شاه از روس بود و گفتید که در آن شرط کرده بودند که تا هفتاد و پنج سال دیگر ایران حق قرض‌کردن از هیچ دولت خارجی نداشته باشد ولی آیا قبل از آن و بعد از آن ایران قرض‌های
