<poem> ﻃﺮﯾﻖ آن ﺑﺮ وی ﺳﻬﻞ ﮔﺮداﻧﯿﺪه«.
اﻣﺎ ﺣﺠﺎب دو اﺳﺖ :ﯾﮑﯽ ﺣﺠﺎب رﯾﻨﯽ ﻧﻌﻮذ ﺑﺎﻟﻠّﻪ ﻣﻦ ذﻟﮏ و اﯾﻦ ﻫﺮﮔـﺰ ﺑﺮﻧﺨﯿـﺰد ،ودﯾﮕـﺮ ﺣﺠـﺎب ﻏﯿﻨـﯽ ،و اﯾـﻦ
زود ﺑﺮﺧﯿﺰد و ﺑﯿﺎن اﯾﻦ آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻨﺪهای ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ذات وی ﺣﺠﺎب ﺣﻖ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺗﺎ ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻧﺰدﯾﮏ وی ﺣـﻖ و ﺑﺎﻃﻞ و ﺑﻨﺪهای ﺑﻮد ﮐﻪ ﺻﻔﺖ وی ﺣﺠﺎب ﺣﻖ ﺑﺎﺷﺪ و ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻃﺒﻊ و ﺳﺮش ﺣﻖ ﻣﯽﻃﻠﺒﺪ و از ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﮔﺮﯾﺰد.
ﭘﺲ ﺣﺠﺎب ذاﺗﯽ ﮐﻪ آن رﯾﻨﯽ اﺳﺖ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮﻧﺨﯿﺰد و ﻣﻌﻨﯽ »رﯾﻦ« و »ﺧﺘﻢ« و »ﻃﺒﻊ« ﯾﮑـﯽ ﺑـﻮد؛ ﭼﻨﺎﻧﮑـﻪ ﺧـﺪای
ﺗﻌﺎﱃ ﮔﻔﺖ» :ﮐﻠّﺎ ﺑَﻞْ رانَ ﻋَﻠﯽ ﻗﻠﻮﺑِﻬﻢ ﻣﺎﮐﺎﻧُﻮا ﯾﮑﺴِﺒُﻮن )/۱۴اﻟﻤﻄﻔﻔﲔ(«؛ آﻧﮕﺎه ﺣﮑﻢ اﯾﻦ ﻇﺎﻫﺮﮐﺮد وﮔﻔـﺖ» :إنﱠ اﻟّﺬﯾﻦَ ﮐَﻔَﺮُوا ﺳَﻮاءٌ ﻋَﻠَﯿﻬﻢ ءَأﻧْﺬَرْﺗَﻬﻢ أمْ ﻟﻢ ﺗُﻨـﺬِرﻫُﻢ ﻻﯾﺆﻣﻨـﻮن)/۶ﺑﻘـﺮه(« ،آﻧﮕـﺎه ﻋﻠـﺘﺶ ﺑﯿـﺎن ﮐـﺮد» :ﺧَـﺘَﻢ اﻟﻠّـﻪُ ﻋَﻠـﯽ
ﻗُﻠﻮﺑِﻬﻢ وﻋَﻠﯽ ﺳَﻤْﻌِﻬﻢ )/۷اﻟﺒﻘﺮه(« ،و ﻧﯿﺰﮔﻔﺖ» :ﻃَﺒَﻊَ اﻟﻠّﻪُ ﻋﻠﯽ ﻗُﻠﻮﺑِﻬﻢ)/۱۰۸اﻟﻨﺤﻞ(«.
وﺣﺠﺎب ﺻﻔﺘﯽ ﮐﻪ آن ﻏﯿﻨﯽ ﺑﻮد روا ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ وﻗﺘﯽ دون وﻗﺘﯽ ﺑﺮﺧﯿﺰد؛ ﮐـﻪ ﺗﺒـﺪﯾﻞ ذات اﻧـﺪر ﺣﮑـﻢ ﻏﺮﯾـﺐ و ﺑـﺪﯾﻊ
ﺑﺎﺷﺪ ،و اﻧﺪر ﻋﲔ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ؛ اﻣﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺻﻔﺖ ،ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻫﺴﺖ ،روا ﺑﺎﺷﺪ.
و ﻣﺸﺎﯾﺦ اﯾﻦ ﻗﺼﻪ را در ﻣﻌﻨﯽ رﯾﻦ و ﻏﲔ اﺷﺎرت ﻟﻄﯿﻒ اﺳﺖ؛ ﭼﻨﺎﻧﮑـﻪ ﺟﻨﯿـﺪﮔﻮﯾـﺪ ،رﺣﻤﺔاﻟﻠّـﻪ ﻋﻠﯿـﻪ» :اﻟـﺮّﯾﻦُ ﻣِـﻦْ
ﺟُﻤْﻠَﺔِ اﻟﻮَﻃَﻨﺎتِ و اﻟﻐَﯿْﻦُ ﻣﻦْ ﺟُﻤﻠﺔِ اﻟﺨَﻄَﺮاتِ .رﯾﻦ از ﺟﻤﻠﮥ وﻃﻨﺎت اﺳﺖ و ﻏﲔ از ﺟﻤﻠﮥ ﺧﻄﺮات «.وﻃﻦ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﻮد
و ﺧﻄﺮ ﻃﺎری؛ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ از ﻫﯿﭻ ﺳﻨﮓ آﯾﯿﻨﻪ ﻧﺘﻮان ﮐﺮد ،اﮔﺮﭼﻪ ﺻﻘﺎﻻن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺠﺘﻤﻊ ﮔﺮدﻧﺪ ،و ﺑﺎز ﭼﻮن آﯾﯿﻨـﻪ زﻧـﮓ
ﮔﲑد ﺑﻪ ﻣِﺼْﻘَﻠﻪ ﺻﺎﻓﯽ ﺷﻮد؛ از آﻧﭽﻪ ﺗﺎرﯾﮑﯽ اﻧﺪر ﺳﻨﮓ اﺻـﻠﯽ اﺳـﺖ و روﺷـﻨﺎﯾﯽ اﻧـﺪر آﯾﯿﻨـﻪ اﺻـﻠﯽ ،ﭼـﻮن اﺻـﻞ
ﭘﺎﯾﺪار ﺑﻮد ،آن ﺻﻔﺖ ﻋﺎرﯾﺘﯽ را ﺑﻘﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ.
ﭘﺲ ﻣﻦ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﺮ آن را ﺳﺎﺧﺘﻢ ﮐﻪ ﺻﻘﺎل دﻟﻬﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺪر ﺣﺠـﺎب ﻏـﲔ ﮔﺮﻓﺘـﺎر ﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﻣﺎﯾـﮥ ﻧـﻮر ﺣـﻖ اﻧـﺪر
دﻟﺸﺎن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ ﺧﻮاﻧﺪن اﯾﻦ ﮐﺘﺎب آن ﺣﺠﺎب ﺑﺮﺧﯿﺰد وﺑﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﻌﻨﯽ راه ﯾﺎﺑﻨـﺪ؛ و ﺑـﺎز آﻧـﺎن ﮐـﻪ
ﻫﺴﺘﯽ اﯾﺸﺎن را ﻋَﺠْﻨَﺖ از اﻧﮑﺎر ﺣﻖ و ارﺗﮑﺎب ﺑﺎﻃﻞ ﺑﻮد ،ﻫﺮﮔﺰ راه ﻧﯿﺎﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻮاﻫﺪ ﺣﻖ ،و از اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﺮ اﯾﺸﺎن
را ﻫﯿﭻ ﻓﺎﯾﺪه ﻧﺒﺎﺷﺪ .و اﻟﺤﻤﺪُﻟﻠّﻪِ ﻋﻠﯽ ﻧﻌﻤﺔِ اﻟﻌﺮﻓﺎن. ﻓﺼﻞ
اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻢ» :ﻣﻘﺼﻮدت ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ و ﺳﺨﻦ اﻧﺪر ﻏﺮﺿﺖ اﻧﺪر اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﻘﺴﻮم ﺷﺪ« .ﻣﺮاد از اﯾﻦ ﻗـﻮل آن ﺑـﻮد ﮐﻪ ﺗﺎ ﻣﺴﺌﻮل را ﻣﻘﺼﻮد ﺳﺎﺋﻞ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﮕـﺮدد ،ﻣـﺮاد ﺳـﺎﺋﻞ ﻣﺤﺼـﻮل ﻧﮕـﺮدد؛ ﮐـﻪ ﺳـﺆال از اﺷـﮑﺎل ﮐﻨﻨـﺪ و ﭼـﻮن ﺑـﻪ
ﺟﻮاب ،اﺷﮑﺎل ﺣﻞ ﻧﺸﻮد ﻓﺎﯾﺪه ﻧﺪﻫﺪ و ﺣﻞ اﺷﮑﺎل ﺟﺰ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ اﺷﮑﺎل ﻧﺘﻮان ﮐﺮد .و آﻧﭽﻪ ﮔﻔـﺘﻢ» :ﺳـﺨﻦ اﻧـﺪر
ﻏﺮﺿﺖ ﻣﻘﺴﻮم ﺷﺪ« ،ﯾﻌﻨﯽ ﺳﺌﻮال ﺑﺮ ﺟﻤﻠﻪ را ﺟﻮاب ﺑﺮ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﭼﻮن ﺳﺎﺋﻞ ﺑﺮ ﺟﻤﻠﮥ درﺟﺎت و اﺧﻮات ﺳـﺆال
ﺧﻮد ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻮد؛ و ﺑﺎز ﻣﺒﺘﺪی را ﺑﻪ ﺗﻔﺼﯿﻞ ﺣﺎﺟﺖ ﺑﺎﺷﺪ و اﻗﺴﺎم ﺣﺪود و ﺑﯿﺎن آن ،ﺧﺎﺻﻪ ﮐﻪ ﻏﺮض ﺗﻮ اﺳﻌﺬک اﻟﻠّـﻪ اﻧﺪر اﯾﻦ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺗﻔﺼﯿﻞ دﻫﻢ وﮐﺘﺎﺑﯽ ﺳﺎزم از ﺳﺆال ﺗﻮ .و ﺑﺎﻟﻠّﻪ اﻟﺘﻮﻓﯿﻖ.
ﻓﺼﻞ و آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ» :ﻣﻦ از ﺧﺪاوﻧﺪﺗﻌﺎﱃ ﺗﻮﻓﯿﻖ واﺳﺘﻌﺎﻧﺖ ﺧﻮاﻫﻢ« ،ﻣﺮاد آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻨﺪه راﻧﺎﺻﺮ ،ﺑﺠﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ وی را ﺑﺮ ﺧﲑات ﻧﺼﺮت ﮐﻨﺪ و ﺗﻮﻓﯿﻖ زﯾﺎدت دﻫﺪش و ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺗﻮﻓﯿﻖ» ،ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻮد ﺑﺎﻓﻌﻞ ﺑﻨﺪه
اﻧﺪر اﻋﻤﺎل ﺻﻮاب «.وﮐﺘﺎب و ﺳﻨﺖ ﺑﺮ وﺟﻮد ﺻﺤﺖ ﺗﻮﻓﯿﻖ ﻧﺎﻃﻘﻪ اﺳﺖ و اﻣﺖ ﻣﺠﺘﻤﻊ ،ﺑﺠـﺰﮔﺮوﻫـﯽ از ﻣﻌﺘﺰﻟـﻪ و
ﻗﺪرﯾﺎن ﮐﻪ ﻟﻔﻆ ﺗﻮﻓﯿﻖ را ازﮐﻞ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺧﺎﱃ ﮔﻮﯾﻨﺪ .وﮔﺮوﻫﯽ از ﻣﺸﺎﯾﺦ ﻃﺮﯾﻘـﺖ ﮔﻔﺘـﻪاﻧـﺪﮐـﻪ» :اﻟﺘّﻮﻓﯿـﻖُ ﻫُـﻮ اﻟﻘُـﺪرَةُ ﻋَﻠﯽ اﻟﻄّﺎﻋﺔِ ﻋﻨﺪَ اﻹﺳْﺘِﻌﻤﺎلِ «.ﭼﻮن ﺑﻨﺪه ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻣﻄﯿﻊ ﺑﺎﺷﺪ ،از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺪو ﻧﲑو زﯾﺎدت ﺑﻮد و ﻗﻮت اﻓـﺰون از آﻧﭽﻪ ﭘﯿﺶ از آن ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ.
و در ﺟﻤﻠﻪ ،ﺣﺎﻻ ﺑﻌﺪَ ﺣﺎلٍ ،آﻧﭽﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ از ﺳﮑﻮن و ﺣﺮﮐﺎت ﺑﻨﺪه ،ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻌﻞ و ﺧﻠﻖ ﺧﺪای اﺳـﺖ ،ﺗﻌـﺎﱃ .ﭘـﺲ ۹
