آثار مثبت او این که او با ملوکالطوایفی و خانخانی و قوای عشایری و قدرتهای عشایری به کلی درافتاد و از همان زمان وزارت جنگش به سرکوبی اینها پرداخت. در واقع، عشایر ایران و نیروی ایلخانیگری و فئودالیسم عشایری را رضاشاه از بین برد. با اینکه خود من هم از یک ایل هستم و صدمه فوقالعاده از این حیث بر خانواده من وارد آمده است. چنانکه عموهای من سه سال تمام در زندان همدان رضاشاه با وضع بسیار موهنی زندانی بودند و خانوادهام تمام تحت فشار قرار گرفتند و لطمات فوقالعاده بر آنها وارد آمد، اما من باید بگویم که این اقدام رضاشاه در تحول اجتماعی ایران یک عمل مؤثر و لازمی بود برای اینکه یک کشوری که دارای عشایری باشد که مسلح باشند و بتوانند در مواقعی خودسری کنند و هر رئیس ایل در داخل ایلش هم فرمانده باشد و هم حاکم باشد و هم قاضی باشد، این با یک سازمان ملی و اجتماعی مترقی و بهخصوص با مشروطیت و دموکراسی نمیتواند تطبیق و انطباق داشته باشد. مشروطیت ما یک نهضت ملی و آزادیخواهی بود، ولی در یک زمینه اجتماعی صورت گرفت که شرایط برای رشد و نمای آن کاملاً فراهم نبود. در آنموقع خزعلها، صولتالدولهها، امیراعظم، کلهرها و سرداران بختیاری و والی لرستان و رؤسای ایلات کرد اینها هر کدام در داخل خودشان یک حکومتی بودند. در چنین بافت اجتماعی نظام دموکراسی قابل استقرار نیست و همین هم سبب شد که در سالهای مشروطیت انجمنهای ایالتی و ولایتی تنها به صورت نمایششی در بعضی از شهرها از جمله تبریز و رشت دایر شدند. در جاهای دیگر اصلاً انجمن محلی به وجود نیامد و نمیتوانست به وجود بیاید و مؤثر باشد. رضاخان با پشتکار تمام و باید اضافه کنم با بیرحمی تمام عشایر را سرکوب کرد. نسبت به بعضی از اینها تعدی و تجاوز فوقالعاده و ظالمانه بود. رؤسای لر را تقریباً عموماً قتلعام کردند، صولتالدوله قشقایی را کشتند، خزعل را به آن ترتیب نابود کردند و رؤسای عشایر کرد را دربهدر و آواره ساختند. شیوه عمل ظالمانه بود، ولی برانداختن نظام ملوکالطوایفی و اینکه پایگاه خانخانی از بین برود و حوزههای عشایری در داخل اجتماعی مملکت مشمول مقررات عمومی کشور بشوند، یک نکته مثبت و در امنیت مملکت هم خیلی مؤثر بود. امنیت جادهها و راهها و تجارت و آمد و شد در دوره رضاشاه تأمین شد و خود این امنیت موجب بود که امور اقتصادی و تجارت رواج و رونق پیدا بکند و کمکم صنعت در مملکت ما به وجود آید و پایه صنعت گذاشته شود. صنعت نساجی ایران، صنایع
برگه:Karimsanjabi.pdf/۳۳
ظاهر