برگه:Karimsanjabi.pdf/۱۱۶

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
سنجابی (۱)
– ۸ –

وزیر خارجه و بنده آنچه از عهده‌ام برآید، انجام خواهم داد.

ضمناً باید این نکته را همین جا تذکر بدهم برخلاف آنچه آنها در آمریکا و انگلیس و جهان انتشار میدادند که دولت ایران بدون در نظر گرفتن پرداخت غرامت نفت را ملی کرده است، علاوه بر آنکه این امر در قانون ملی شدن کاملاً پیش‌بینی شده و مصدق هم قبول آن را مکرر اعلام داشته بود. انگلیس‌ها به هیچ‌وجه حاضر نبودند که حتی درباره‌ی آن مذاکره بکنند. هاریمن و استوکس چندبار با خود دکتر مصدق نیز گفت‌وگو کردند. مصدق حتی به آنها گفته بود که حاضر است تمام کارمندان فنی انگلیسی شرکت نفت را بر سر کارهایشان نگاه بدارد ولی آنها باید در خدمت دولت ایران و شرکت ملی نفت باشند. با بینتیجه ماندن مذاکرات و پیشنهاد مسخره‌ی یک نوع ملی شدن مصدق اعلام کرد که برای اجرای قانون چاره‌ای جز خلع ید از شرکت غاصب نفت ندارد و بدین‌منظور هیئتی از جمله حسین مکی و مهندس بازرگان را برای اجرای خلع ید، عازم مناطق نفتی کرد. انگلیس‌ها هم به تصور اینکه عمل اداره و استخراج و تصفیه نفت به‌کلی تعطیل خواهد شد دستور دادند که تمام اتباع آنها از کارهای خویش کناره‌گیری کنند و آماده ترک ایران بشوند. بدین‌ترتیب، از مذاکرات با هیئت استوکس و هاریمن هم نتیجه‌ای حاصل نشد و از آن پس بود که انگلیس‌ها به شورای امنیت مراجعه کردند که تفصیل آن گذشت. موقعی که ما در واشنگتن بودیم اضطرابات و هیجاناتی در دانشگاه تهران برپا شده بود، دانشجویان اعتصاب کرده و اعضای شورا را در محل دانشگاه توقیف کرده بودند.

س- اعتصاب توده‌ای‌ها را میفرمایید؟

ج- بله. اعتصاب توده‌ای‌ها. شورای دانشگاه را توقیف کرده بودند. این بود آقای کاظمی که قائم‌مقام دکتر مصدق در تهران بودند، تلگراف کردند و دکتر مصدق به من امر کرد که زودتر از واشنگتن حرکت کنم و به ایران برگردم. بنده زودتر از آنها برای رسیدگی به کارهای فرهنگ و دانشگاه به ایران برگشتم و به هر ترتیبی بود آن سر و صداها را خواباندیم. هما‌ن‌طور که قبلاً توضیح دادم یکی، دو ماه قبل از آنکه عمر مجلس به پایان برسد، بنده از آقای دکتر مصدق خواهش کردم که چون بیشتر وقت من در کارهای مربوط به نفت صرف میشود