برگه:Davari.pdf/۹۰

درباره پول هند‬

‫شادروان محمود محمود در جلد ششم کتاب «تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس» ‪:‬‬

‫«انگلیسها از آغاز قرن ‪ ۱۹‬یعنی پس از سفر اول سرجان ملکم نماینده اعزامی انگلستان به دربار فتحعلیشاه‬ ‫‪ ۱۲۱۵‬‌هجری ـ ‪ ۱۸۰۰‬میلادی ‪ ،‬چنین احساس کردند که غیر از هیئت حاکمه خائن در ایران نیروی دیگری هم‬ ‫وجود دارد که اهمیت آن از لحاظ توسعه و بسط نفوذ اجانب کمتر از هیئت حاکمه نیست‪ .‬بنابراین چون علما و‬ ‫روحانیون مذهب تشیع (مخصوصا روحانیون مقیم کربلا و نجف) فوق العاده در عامه مردم ایران نفوذ دارند کاری‬ ‫باید کرد که از نفوذ آنان نیز نسبت به خود استفاده کرده و غیر مستقیم آنها را در دست داشته و آلت دست خود‬ ‫قرار داد‪ .‬این بود که چندین فقره اعتباراتی بعنوان موقوفات ترتیب دادند که ظاهر آن مشروع و عواید آنها مورد‬ ‫استقبال و قبول علماﺀ کربلا و نجف (مرکز سابق روحانیت عالم تشیع) قرار گرفت و اینک برای استحضار‬ ‫خوانندگان گرامی این کتاب ذیلا بشرح دو فقره از آن اعتبارات (موقوفات) بطور خلاصه در اینجا میپردازم ‪«...‬‬

‫شادروان اسماعیل رائین در کتاب «حقوق بگیران انگلیس در ایران» ‪:‬‬

‫«اولین موقوفه ای که در اختیار شعبه اوقاف هند در بغداد برای تقسیم در ایران و بین النهرین قرار داده شد‪،‬‬ ‫قریب یکصد لک روپیه بود که به پول ایران در روزیکه وقف گردید در حدود سیصد میلیون قران میشد‪.‬‬

‫نایب السلطنه هندوستان این موقوفه را که ظاهرا متعلق به (صوبه اود) فرمانروای لکنهو بود‪،‬ ولی در حقیقت‬ ‫واقف آن که یکزن رقاصه شیرازی الاصل بشمار میرفت‪ ،‬بنام سپرده ثابت در بانک دولتی انگلستان در لندن به امانت‬ ‫گذارد‪ ،‬تا سود و ربح آن همه ساله به تهران منتقل شود و در اختیار شعبه اوقاف هند در کنسولگری بغداد قرار گیرد‬»

‫شادروان خان ملک ساسانی در کتاب «دست پنهان سیاست انگلیس در ایران» ‪:‬‬

‫«‪ ...‬بطوریکه از طرف خود انگلیسیها شهرت داده میشد‪ ،‬رقاصه زیبای عشوه گری که از هفتاد و دو ملت در‬ ‫طول زمان دلربایی کرده و تمول بسیار به چنگ آورده بود‪ ،‬چون در هندوستان بعنوان یک فرد شیعه و بلاعقب از‬ ‫دنیا رفت‪ ،‬دولت انگلستان را وصی قرار داد تا عایدات و دارایی هنگفت او را همه ساله در میان علما و طلاب شیعه‬ ‫تقسیم نمایند‪«...‬‬

‫سر آرتور هاردینگ وزیر مختار انگلیس در کتاب «یک دیپلمات در شرق» ‪:‬‬

‫«اختیار تقسیم وجوه موقوفه (اود ‪ (oudh‬‌هند در دست من مانند اهرمی بود که با آن میتوانستم همه چیز را در‬ ‫بین النهرین و ایران بلند کنم و هر مشکلی را حل و فصل نمایم‫»‬

‫برای آگاهی بیشتر در زمینه پول هند و موقوفات دیگر‪ ،‬کتابهای نامبرده دیده شود‪.‬‬