برگه:شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و۱۳ و ۱۴ هجری، جلد ۱.pdf/۶

از ویکی‌نبشته
این برگ هم‌سنجی شده‌است.
رجال ایران
۳

آبدار و پدرش ارمنی بوده» و اینکه میگویند، امین‌السلطان، از احفاد لاچین‌خان گرجی بوده و عباس میرزا، نائب‌السلطنه، خدمات او را در نظر گرفته، و در نامه‌ای سفارش زیاد باولاد و اعقاب خود کرده که همیشه از بازماندگان او توجه زیاد بشود، بنظر میآید که نامه مزبور، باید ساخته و پرداخته امین‌السلطان، پدر و یا پسر، بوده باشد.

و چون آقا اسکندر، برادر آقا ابراهیم، آبدارخانهٔ سلیمانخان، معروف به خان خانان، پسر امیر قاسم خان و برادر اعیانی، مهدعلیا، مادر ناصرالدین شاه بود، آقا ابراهیم هم، در همانجا، خانه شاگرد شد (سابقاً خانه شاگرد را در خانه‌های اعیان و اشراف و شاهزادگان درجه یک برسم حرمسرای شاه، غلام‌بچه میگفتند) هنگامیکه ناصرالدین میرزا (ولیعهد) در سال ۱۲۶۳ ق. بجای بهمن میرزا، بسمت حکمرانی، بآذربایجان رفت، آقا اسکندر متصدی آبدارخانه ولیعهد گردید، و برادرزاده خویش را بهمراه خود به تبریز برد. ناصرالدینشاه که در سال ۱۲۶۴ ق. پس از فوت محمد شاه پدرش بسلطنت رسید، اداره آبدارخانه و سقاخانه را به آقا اسکندر محول نمود (متصدی آبدارخانه را آبدارباشی و سقاخانه را سقاباشی میگفتند و سابقاً هر دو از مشاغل مهم درباری بوده است) آقا ابراهیم، همینطور در دستگاه برادر خود، با حقوق جزئی سالیانه، آنهم از محل حقوق سقایان، بسر میبرد؛ آبدارباشی چون دید، که برادرش آقا ابراهیم، جوان بسیار زرنگ و باهوش و باسلیقه‌ای است او را برای خرید لوازم آبدارخانه، روانه میکرد، و باصطلاح امروزی مأمور خرید آبدارخانه سلطنتی شد، و کم کم، در این دستگاه، شاه‌شناس گردید تا اینکه آقا اسکندر، در حدود سال ۱۲۸۰ و اندی ه‍.ق.، عازم مکه شد، و پس از بازگشت در گذشت. سقاخانه و آبدارخانه، میان عمو و برادرزاده، تقسیم شد؛ سقاخانه را به آقا یوسف، پسر آقا اسکندر، و آبدارخانه را بآقا ابراهیم دادند؛ و از این تاریخ است که بواسطه داشتن عقل و تدبیر، هوش زیاد و زرنگی بیحد، ترقی او آغاز شد تا بجائیکه همه‌کاره مملکت گردید. در سال ۱۲۸۶ قمری، که عنوانش آبدارباشی خاصه بود، ملقب بلقب امین‌السلطان و در سال ۱۲۸۸ ق. بسمت صاحب‌جمعی منصوب شد[۱].

در سال ۱۲۹۴ ه‍.ق. عضو دارالشورای کبرای دولتی گردید، و لقب و عنوان جنابی هم باو داده شد. و این ادارات و وزارتخانه‌ها بتدریج زیر نظر او قرار گرفت: صندوق خانه – شترخانه – انبار غله مرکزی[۲] ـ ضرابخانه[۳] ـ ساختمانها – باغات – قنوات – وزارت


  1. اداره صاحبجمعی شترخانه و قاطرخانه در دوره سلاطین قاجاریه از کارهای بسیار مهم و برای متصدی آن که صاحب‌جمع باشد، از مشاغل خیلی پرسود بوده و کار ادارات باربری و حمل و نقل کنونی را انجام میداده است.
  2. امین‌السلطان انبار غله قدیم را، در آخر خیابان ری نزدیک دروازه حضرت عبدالعظیم (شهرری)، برای گنجایش صدهزار خروار غله، در سال ۱۲۹۷ ق. بنا نهاد.
  3. امین‌السلطان بنای ضرابخانه و ضرب مسکوکات را بطرز جدید، بدستیاری یخن نام مهندس اتریشی، در سال ۱۲۹۶ ق.، ایجاد و دائر نمود؛ و در بین عوام‌الناس دو قرانی سابق معروف بود به دوهزاری امین‌السلطانی.