شدن نطفه کیومرث در زیر خاک بشکل دو گیاه که نام آن دو ( مهری و مهربانی - مردی و مردانه - ملی و ماهیانه - میشی و میشانه ـ باختلاف روایات ) بوده است و مورخان آنرا از جنس ریواس دانند و ظاهرا مرادشان همان « مهر گیاه » معروف باشد . و نیز مطالبی داشته در پادشاهی هوشنگ (هوشنگ ) وطهمورث وجمشید وضحاک (ازدهاک ) وفریدون و سلم و تور و ایرج و منوچهر و کیفباد و کاوس و سیاوخش و کیخسرو و افراسیاب و لهراسب و گشتاسب وزرتشت و خانواده زرتشت و جمعی دیگر از وزرا و خاندانهای تورانی و ایرانی و نیز اوراد و دعاها و نمازها و احکام دینی و دستور العمل های پراکنده در آداب و اصطلاحات مذهبی و امثال اینها و پیداست که این کتاب از اثر فکر یک نفر نیست و یاقسمتهایی از اوستا بعدها نوشته شده است و چنین گویند که « گانه ۲۰ اوستا است و سایر قسمتها بآن کهنگی نیست . قدیمترین اینک شرحی که راجع جمع آوری اوستا از روایات مختلفی از اسناد پهلوی در دست است یادآوری مینمائیم: ۱ - در اوستا دهپوشینگهه» است و خاورشناسان گویند بمعنی سازنده خانه های خوب است . پهلوی «هوشهنگ» و بعربی «او شهنج ، آمده است . ۲ - این لفظ در اوستا با این حروف دک آن ا ، ضبعل شده است و فرنگیان آنرا بخط خود گانه یا گاتها Gatheha نویسند ولی گانه خواند ، و بعضی از متأخران خطا آنرا جمع «گات» دانستند ، تلفظ درست گانه در زبان پهلوی «گاس » شد و درز بان دری کاس پهلوی گاه شد و گاه بمعنی ظرف مکان وظرف زمان و تخت و نیز مجازاً بمعنی آهنگ موسیقی است و معنی اخیر از روی خواندن گانه بالحان مخصوص که از قبیل ویدا خوانی هندیان و قرآن خوانی مسلمین بوده است برخاسته و پاوند بعضی از المان موسیقی : درگاه و سه گاه و چهار گاه و راست پنجگاه و نیز گامهای اندر گاهان پارسیان که عبارت بوده است از نمازهای پنجگانه مندرج در گانه که ابوریحان نقل میکند : اهنوز گاه - اشتودگاه - اسپتمن گاه - هوخشتر گاه . و هشتویش گاه نیز مؤید این معنی است و بنظر می رسد که «مقام» عربی که بمعنی لحن و آهنگ موسیقی استعمال میشود ماخوذ از گاه معنی اخیر باشد و ما در باب «مقامه» بازهم باین معنی اشاره خواهیم کرد .
