برگه:سبک‌شناسی، جلد ۱.pdf/۲۹

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
یه
مقدّمهٔ مصنف

محمد را آن روز امیر خراسان خواند و اسی امیر خراسان خواستند و وی سوی خراسان و نشاپور باز گشت»

در نسخه بیهقی چاپ کلکته صفحه ۱۴۸ همین عبارت را چنین ضبط کرده‌است: « ... امیر محمود قصد ری کرد و میان امیران و فرزندان او مسعود و محمد مواضعتی که نهادنی بود نهاد ــ امیر محمد را آن روز اسپ بر در گاه نبود اسپ امیر خراسان خواستند و وی سوی نشاپور بازگشت»

اگر کسی در دو نسخهٔ مختلف این دو عبارت را بخواند و بعبارت «امیر محمد را آن روز ... الخ» که در یکی طوری و در دیگری با نقصان «امیر خراسان خواند» و بزیادتی عبارت و اسپ بر در گاه نبود» برسد چه باید بکند و چگونه این مشکل را حل سازد؟

لیکن اگر کسی بعلم سبک‌شناسی واقف باشد خواهد دانست که نسخهٔ طبع طهران صحیح است و طبع کلکته فاسد و مغشوش و آن نقصان و زیادت از تصرف ناسخ یا مصحح نادان است ــ چه، میداند که «اسپ بر در گاه خواستن» در آن زمان علامت امتیازی و منصبی و جاه و مقامی بوده است که از طرف پادشاه بکسی اعطا شده باشد، و در حکم اعلان و انتشار آن جاه و منصب است، وامیر محمد از طرف پدر بامارت خراسان نامزد شد و بر درگاه محمود این منصب او را بوسیلهٔ خواستن اسپ امیر خراسان رسمیت داده و اعلام داشته‌اند، و در اینصورت ضبط چاپ کلکته ناصواب و اضافت «اسپ بر در گاه نبود!» و حذف «امیر خراسان خواند، دلیل بی‌اطلاعی ناسخ و طابع و مصحیح است[۱] .

دیگر در گلستانهای چاپی این شعر را می‌بینیم:

شعر

  گوئی رگ جان میگسلد نغمهٔ سازش ناخوش‌تر از آوازهٔ مرگ آوازش  

برای محققی که بعلم عروض آشنا باشد بعد از خواندن این بیت یقین حاصل میشود که این بیت مصحف و مغشوش است ــ چه مصراع اول ببحر هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف و مصراع


  1. برای مزید توضیح رجوع شود بجلد اول صفحهٔ ۴۳۴ و جلد دوم صحفهٔ ۸۲ -۸۳