محمد را آن روز امیر خراسان خواند و اسی امیر خراسان خواستند و وی سوی خراسان و نشاپور باز گشت»
در نسخه بیهقی چاپ کلکته صفحه ۱۴۸ همین عبارت را چنین ضبط کردهاست: « ... امیر محمود قصد ری کرد و میان امیران و فرزندان او مسعود و محمد مواضعتی که نهادنی بود نهاد ــ امیر محمد را آن روز اسپ بر در گاه نبود اسپ امیر خراسان خواستند و وی سوی نشاپور بازگشت»
اگر کسی در دو نسخهٔ مختلف این دو عبارت را بخواند و بعبارت «امیر محمد را آن روز ... الخ» که در یکی طوری و در دیگری با نقصان «امیر خراسان خواند» و بزیادتی عبارت و اسپ بر در گاه نبود» برسد چه باید بکند و چگونه این مشکل را حل سازد؟
لیکن اگر کسی بعلم سبکشناسی واقف باشد خواهد دانست که نسخهٔ طبع طهران صحیح است و طبع کلکته فاسد و مغشوش و آن نقصان و زیادت از تصرف ناسخ یا مصحح نادان است ــ چه، میداند که «اسپ بر در گاه خواستن» در آن زمان علامت امتیازی و منصبی و جاه و مقامی بوده است که از طرف پادشاه بکسی اعطا شده باشد، و در حکم اعلان و انتشار آن جاه و منصب است، وامیر محمد از طرف پدر بامارت خراسان نامزد شد و بر درگاه محمود این منصب او را بوسیلهٔ خواستن اسپ امیر خراسان رسمیت داده و اعلام داشتهاند، و در اینصورت ضبط چاپ کلکته ناصواب و اضافت «اسپ بر در گاه نبود!» و حذف «امیر خراسان خواند، دلیل بیاطلاعی ناسخ و طابع و مصحیح است[۱] .
دیگر در گلستانهای چاپی این شعر را میبینیم:
شعر
گوئی رگ جان میگسلد نغمهٔ سازش | ناخوشتر از آوازهٔ مرگ آوازش |
برای محققی که بعلم عروض آشنا باشد بعد از خواندن این بیت یقین حاصل میشود که این بیت مصحف و مغشوش است ــ چه مصراع اول ببحر هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف و مصراع
- ↑ برای مزید توضیح رجوع شود بجلد اول صفحهٔ ۴۳۴ و جلد دوم صحفهٔ ۸۲ -۸۳