بسم اللّٰه الرحمن الرحیم
مقدّمهٔ مصنف
۱ – هر چه آبادی و پیشرفت زیاد شود، کتاب و کتاب‌خوان زیادتر میشود، و هر چه کتاب‌خوان زیاد شود نویسنده و مؤلف و مصنف زیاد میشود، و از مجموع این پیشرفتها علوم ترقی میکند، و هر علمی بر وسعت خود میفزاید و ابتکارات و الهامات از طرف اهل مطالعه و تحقیق موجب توسعهٔ دامنهٔ علوم و فنون میگردد ـ و روز بروز بر معلومات بشر افزوده میشود، بحدّی که هر چند سال یکمرتبه کتابهای علمی را عوض میکنند.
معروفست که بشر در ترقی و پیشرفت تمدن در حکم جوانی است که هر روز قد میکشد و جامهٔ امسالین وی برای سالهای بعد کوتاه و بی‌اندامست و هر سالی قبائی فراخور اندام خویش لازم دارد.
در مملکت ما نیز این حرکت و پیشرفت قهریست، چه دنیا امروز طوری بهم پیوسته است که حرکت یکطرف ناچار موجب میشود که اطراف دیگر نیز بحرکت بیاید ـ بنابراین می‌بینیم که در ایران نیز حرکت و پیشرفت علمی و ادبی غیر محسوس نیست.
یکی از حرکات عمده که در عالم ادب فارسی پیدا شده است افتتاح دانشکده و دروس دکتری ادبیات فارسی است و در حقیقت افتتاح دانشگاه که از شاهکارهای ربع قرن اخیر ایران بود بتمام علوم و فنون جنبشی داد، ویژه ادبیات که هم از آن جنبش نصیبی بیشتر برد
✡✡✡
۲ – ادبیات فارسی تا سی چهل سال پیش دو پایه بیش نداشت: یکی علوم مقدماتی زبان عرب، دیگر تتبعات و مطالعات در متن زبان فارسی و فرا گرفتن قواعد ناقص زبان و تاریخ لغت،
این دو پایهٔ معلومات وقتی با قریحهٔ شاداب و ذوق و هوشی طبیعی توأم میشد بعد از سالها ممارست، شاعری مفلق یا دبیری لایق بیرون میداد خاصه که پیرایه‌ای از علوم معقول و منقول و یا نمکی از تصوف و عرفان هم بر آن پاشیده باشند.
