برگه:خاطرات و خطرات.pdf/۶۰

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
۴۶
خاطرات و خطرات
 

عریضهٔ دیگر در طرح صحبت:

«انشاءالله تعالی بعد از مرخصی از خاکپای مبارک از راه انزلی و بادکوبه به تفلیس و باطوم و از آنجا به ادسا و وینه خواهد رفت. برای رسیدن تا وینه چون شیندلر صاحب خیال سفر فرنگی و عروسی دارد او را تا آنجا همراه برده روانه انگلیس می‌نماید و قبل از وقت مرتضی را به وینه خواسته با او به برلن خواهد رفت، این مسافرت بهمه جهت شش روز طول خواهد کشید. روز دوم ورود به برلن به بندر جنگی آلمان که کارخانهٔ وزر که کشتی‌های دولتی را می‌سازد آنجاست رفته سرکشی بعمل کشتی‌ها خواهد نمود، به فاصلهٔ دو روز دوباره به برلن مراجعت خواهد نمود (این عبارات رمز است) دستخط مبارک را قبل از وقت بزبان آلمانی ترجمه کرده بعد سر آنرا بسته با ترجمه بدست بیسمارک خواهد داد و او بعد از ملاحظهٔ ترجمه از فرمایشات شفاهی استفسار خواهد نمود. فدوی بیان خواهد کرد که بندگان اعلیحضرت شهریاری فرموده‌اند بجناب اشرف عالی اظهار نمایم که در نوبت دوم که به برلن آمدیم و با اعلیحضرت امپراتور ملاقات کردیم بعضی خیالات داشتیم و می‌خواستیم اظهار داریم ولی بواسطهٔ اتفاق هولناک ناگوار که در آن بظهور پیوست خاطر ما زیاده از حد ملول و متأسف گردید و ناچار حرکت کردیم و رفتیم و گویا اجمالاً بجنابعالی اظهار شد که خوبست از طرف دولت آلمان که با ما دوستی و محبت مخصوصی دارد سفیری در ایران همه وقت مقیم باشد ولی در آن فرصت موقع مقتضی شرح مقصود نبود و با مال گذشت و اینک فرصتی بدست آورده برای تذکر خاطر آن جناب اشرف مختصری بخط خودمان نوشبه مهر کرده‌ایم و بتوسط فلان برای آنجناب اشرف فرستادیم؛ اگرچه منظورات ما زیادتر از آنست که بتوان به پیغام واول وسیله توضیح نمایم انشاءالله تعالی بعد از ورود سفیر مخصوصی از دولت آلمان بایران منظورات مکنونهٔ خاطر خود را تماماً اظهار خواهیم نمود، اما برای آگاهی و استحضار خاطر آنجناب اشرف از اصول مقاصد این پیغام اجمالی را اظهار داشتیم تا خاطر آن جناب از زمینهٔ مقاصد اطلاع حاصل نماید.

آنچه از روی تجربه و مدت زمان گذشته بر ما معلوم گشته‌است این است که ناچار از برای ترقی دولت و ملت ایران تا با یکی از دول بزرگ فرنگستان همراه و هم‌خیال نباشیم و آن دولت بزرگ را با خود هم‌خیال و همراه ننمائیم ترقیات منظور ما صورت‌پذیر نخواهد بود.

امروز بزرگترین دول فرنگستان بلکه دنیا دولت فخیمهٔ پروسیه است که از هر جهت و هر بابت نشر بزرگی و شهرت و شهامت آن تمام عالم را فرا گرفته‌است البته تا ممکن است ما بتوسط این دولت بزرگ دولت خودمان را ترقی بدهیم و اهالی مملکت خودمان را تربیت کنیم بدیگران رجوع نخواهیم نمود و ما باکمال میل خاطر و عزم ثابت حاضر و آماده شده‌ایم که از خیرخواهی و دوستی مخصوص دولت آلمان خواهشمند شویم که با خیالات ما اقدامات دوستانه نموده، با ما همراهی کامل نمایند. نصایح دوستانهٔ این دولت را غنیمت شمرده از مجاهدت لازمه دریغ و خودداری جایز نداریم.

اول چیزی که برای انجام مقصود ما بخاطر می‌رسد آن است که دولت آلمان یک نفر سفیر بزرگ ذی‌شأن کاردان مخصوص مأمور ایران نماید که آن سفیر از روی خیرخواهی و دستورالعمل مخصوص دولت آلمان راهنمائی و کمک بدولت ایران نماید و ما هم خیالات دوستانه و خیرخواهانهٔ او را در کارهای مفیده مغتنم شمرده با او با کمال همراهی حرکت خواهیم نمود.

چنانکه اگر باید در ایران خطی از خطوط شوارع آهنی ساخته شود بصوابدید آن سفیر قبول خواهیم نمود که بتوسط کمپانیهای آلمان اسباب آن کار را فراهم نموده اقدام بآن نمائیم.

و همچنین در معادن ایران که از روی یقین خیلی قابل منفعت و نتیجه است اقدامات شایسته بعمل آید و برای استخراج آنها معلمین و مهندسین از دولت آلمان بجهت این کار انتخاب گردد و همچنین در تمام امور مفیده، اعم از علوم و صنایع وزارت و تجارت و نظام و غیره که مایهٔ ترقی و تربیت و تمول است با همراهی دولت آلمان حاضریم که به اقرب وسیله اقدام و ابتدا کنیم.