برگه:جغرافیای تاریخی ری.pdf/۹

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.

ولی برای تشریح وضع جغرافیا و شرح اوضاع تهران در یک فرن و نیم اخیر بیشتر از مشاهدات و اطلاعات شخصی و معلومات معمرین بصیر و پیرمردان مطلع تهران و پرونده‌های ادارات استفاده شده است.

ابنک بشرح تاریخ شهر کهن ری که مدفن حضرت عبدالعظیم (ع) میباشد میپردازیم:

بخش یکم – ری

از گفته امین احمد رازی: ری ولایتی با نام است، در مسالک و ممالک آمده که از خراسان و عراق، بجز بغداد هیچ شهری بزرگتر و آبادانتر از ری نبوده، مگر نیشابور که پهناورتر واقع شده.

اصمی آورده «الری عروس الدنیا» و در بنای ری اختلاف بسیار کرده‌اند بعضی بر آنند: ری را، رازی بن ثقلان بن اصبها بن ملوج بنا کرده، برخی گویند: راز بن خراسان ساخته و از هوشنگ نیز نقل میکنند.

و اما حمدالله مستوفی آورده که شهر ری شهر شیث پیغمبر است و در زمان المهدی بالله عباسی عمارات شهرری بدینمنوال بوده، مدارس و خرانق ۶۴۰۰، حمام ۱۳۶۰ مساجد ۴۶۴۰۰، طاهونه ۱۲۰۰، کاروانسرا ۱۲۷۰۰، مناره ۱۵۰۳۵، یخچال .۱۴۵، عصارخانه ۱۷۰۰، قنات جاریه ۱۸۰۹۱ و رودخانه نیز بسیار بوده، محلات ۹۶ و در هر محل ۴۶ کوچه و در هر کوچه ۴۰۰۰۰ خانه و ۱۰۰۰ مسجد و در هر مسجدی ۱۰۰۰ چراغدان از طلا و نقره و غیره بوده که هر شب روشن میکرده‌اند و مجموع خانه‌ها هشت بار هزار هزار و سیصد و نودو شش بوده که مردم می‌نشسته انه لا یعلم الغیب الا الله «بنظر نگارنده اغراق و مبالغه است».

در معجم‌البلدان آمده که ری زمان بهرام چنان آباد بوده، باغستان ری و اسبهان پیوسته بیکدیگر بوده و مقصود تهران و کرون اصفهان بوده - نگارنده».

و اصحاب تواریخ نوشته‌اند: بکرات آنشهر بقتل عام و زلزله ویران شده و باز عمارت یافته، تا زمان خلافت ابوجعفر منصور دوانقی عمارت بر اصل یافت و روزبروز در تعمیر و آبادانی میافزودند تا حادثه چنگیز بوقوع پیوست و کرت دیگر بقتل عام ویران گشت.

شیخ نجم‌الدین دام قدس سره در کتاب مرصادالعباد که از تألیفات اوست نوشته : در این فتنه از شهر ری که مولد و منشاء این فقیر است هفتصد هزار مردم صاحب اعتبار بدرجه شهادت رسیدند، ولایت ابتدا نه بلوک بوده بدین موجب «غار» «فشاپویه» «بهنام» «سیبورفرج» «خوار» «زرند» «اسفجان» «شمیران» «شهریار» و «ساوجبلاغ».

و در نزهةالقلوب آمده که رودبار قصران از توابع ری بوده و در عهد غازان خان تعلق بولایت رستمدار گرفته و در این ایام چهار بلوک است: نخستین را ری اعتبار کرده‌اند، باقی را علیحده ساخته‌اند، چنانچه بتقریبات احوال نوشته خواهد شد و حقتعالی آن مقدار خیر و برکت بدان ولایت ارزانی داشته که عقول و اوهام در وادی آن سرگردانست چنانچه اکثر

ضروریات قزوین که قرب چهل سال محل اقامت سلاطین صفویه بوده از آن ولایت بحصول

–۳–