۳۸
فرستادگان ایران و زیردستان ایشان که صدیک همکاران فرنگی خویش کار نداشته‌اند ده کتاب ننوشته و بقدر بیست مقالهٔ مختصر هم از آثار دیگران ترجمه نکرده اند. در باب دقائق فنّی بمب پرنده بفارسی مقاله و رساله نوشتن امروز آسان نیست ولیکن آیا فارسی از شرح و بیان وقایع جنگهای ایران و ترکیه و زندگی اسکندر کبیر هم عاجزست؟ این همان زبانیست که تا صد سال پیش زبان دربار هندوستان بود و بسیاری از کتب تاریخی و ادبی هند بآن تألیف میشد و از سانسکریت قصه و تاریخ و فلسفه و حکمت بآن ترجمه میکردند. این همان فارسیست که بامر سلطان محمد فاتح تاریخ ایاصوفیه را اوّل بآن نوشتند. این همان چشمهٔ پاک روشنیست که رودکی و فردوسی و ناصر خسرو و مولوی و حافظ از آن آب ذوق خورده‌اند، این همان گوهر گرانبهائیست که امروز فکلی نادان تبه روزگار میخواهد آن را بغلط و از سر نادانی و هوسرانی بشکند و بیمقدار کند. بهمن درازگوش که بخواندن حقوق و تاریخ و یا طب و ریاضیّات خود را در این علوم و فنون متخصص و از فارسی دانستن بینیاز میداند دو اشتباه میکند. نه هر که این دروس بخواند متخصّصت و نه آنکه متخصّص باشد از یاد گرفتن زبان مادری خویش بینیاز، جز فکلی که گفته‌است که عالم و متخصّص نباید زبان خود را بداند. در هزاران هزار کتاب علمی و فنّی فرنگی یک غلط، یک جملهٔ نارسا، یک ویرگول و نقطۀ بیجا نمیتوان یافت و این دلیل آسانی زبان فرنگی نیست. صحیح مینویسند زیرا که زبان خود را یاد گرفته‌اند و مثل لغت تراشان ما نیستند که آسان‌ترین حرفه را پیشه خود ساخته‌اند، کاری که نه شاگردی میخواهد و نه استادی و نه سرمایه.
