معروف گردید و لیدرهای دموکرات قدیم و اعتدالی که در مهاجرت احزاب خود را منحل کرده بودند این حزب را میساختند.
اینحزب قدری متمایل بروسها بود و حزب دست چپ را تشکیل میداد و اقلیت مجلس چهارم با این دسته و مؤتلفین آنها بود و ما از هریک صحبت خواهیم کرد.
مؤسسان حزب «سوسیالیست» آقایان میرزا محمدصادق طباطبائی و شاهزادهٔ سلیمان میرزا، دو پیشوای دموکرات و اعتدالیون قدیم بودند و هر دو از آزادیخواهان معروف و پیشوایان مشروطیت ایران محسوب میشدند[۱].
☆ ☆ ☆
درین وقت از طرف جنرال «آیرن‌ساید» انگلیسی که آنروز برای سرکشی بقوای ایران از عراق آمده بود، بدولت پیشنهادی شد که قوای قزاق ایرانی باید جزو قوای بریتانیا و در تحت اطاعت و فرمان ارکان حرب ما قرار گیرد و این پیشنهاد را سپهدار در مجلسی مرکب از نمایندگان حاضر و اعیان و تجار طرح کرد و نتیجه حاصل نشد.
بالاخره مأمورین انگلیسی در صدد بر آمدند که شاه را بطرفی حرکت دهند و خود شهرت جمع‌آوری بانکهای خود را دادند چنانکه گذشت ولی این اقدامات نه شاه را مرعوب کرد، نه مردم را، و احساسات کماکان بر ضد انگلیس و قوای او در ایران هیجان داشت.
درین موقع در شهر، آشوبهائی برپا و اجتماعات و هنگامه‌هائی دیده میشد که نه مربوط بدموکراتها بود و نه زیر سر اعتدالیون، ومعلوم نبود از کجا آب میخورد؟!
☆ ☆ ☆
سپهدار برای تشکیل دولت به تبعیدشدگان کاشان که مورد توجه ناراضیان و مخالفان قرارداد و مجلس واقع شده بودند مراجعه کرد و قرار بود هر سه چهار تن را داخل کابینه کند و قول داد که افتتاح مجلس را نیز بتأخیر بیندازد تا حضرات بتوانند فاصله سیاست خارجی را بطریقی (بقول خودشان) روشن سازند. با این تعهد بحضور شاه رفتند، ولی فراکسیون مجلس که بعدها به «اصلاح‌طلبان» معروف شد هیئتی را قبلا نزد شاه فرستاده شاه را بخلاف دولت و نیات او آماده ساخته بود.
- ↑ اینحزب اکنون که سال ۱۳۲۱ شمسی است منحل گردیده است.
