اقدام دریاسالار دولت ساویت تقریباً عذر خواسته و گفته که این اقدام برای استرداد قوای خصم بوده است ورنه ما متوجه دوستی دولت ایران بوده و قبلا در ۲۶ ژوئن ۱۹۱۹ نیز بوسیلهٔ تروتسکی کمیساریای خارجهٔ آنعهد ۱۸ ماده بدولت ایران پیشنهاد کرده‌ایم و اکنونهم بر سر آن پیمان ایستاده‌ایم و امیدواریم همین وقایع که پیش آمده است خود موجب افتتاح ابواب و داد گردد.
☆ ☆ ☆
شاه در ۱۴ رمضان از سفر فرنگستان بازگشت و با تجلیلات و تشریفات ملی وارد پایتخت شد و رئیس‌الوزرا با وی، مردم در دو طرف خیابانها صف بسته و گل‌افشانی میکردند و پیشبازکنندگان در قفای موکب شاه در خیابانها حرکت مینمودند، و از طرف مردم در دو نوبت بدولت و قرارداد توهین و تعرض وارد آمد؛ میدانیم که شاه از قرارداد دل خوشی ندارد، و بارئیس دولت نیز چندان سازگار نیست!
قسمت شمال تقریباً بهم ریخته و خطر کمونیزم ساعت بساعت نزدیک میشود. دولت ساویت قوای دنیکین و کالچاک و ورانگل را بمساعدت سرّی آلمان درهم شکسته و خود را بسرحدات ایران رسانیده است.
اکنون تکلیف دولت ایران چیست[۱]؟
من اگر بجای بعضی از سیاستمداران آنروز میبودم وثوق‌الدوله را بجرم فکر ایجاد روابط با دولت ساویت از دست نمیدادم، اما سیاسیون و شاه باز بهمان فریب و ریا که شیوهٔ قدیم ایشان بود دست فرا بردند، بجای تقویت دولت بقصد این برآمدند که هر طور هست دولترا از ارتباط با روسیه باز دارند و گردنکشان داخلیرا قانع کنند، بدین خیال وثوق‌الدوله مستعفی شده مرحوم مشیرالدوله پیرنیا بریاست وزرا
- ↑ قوای دنیکین روز ۱۳ رجب ۱۳۳۸ مطابق حمل ۱۲۹۹ و آوریل ۱۹۲۰ شکست قطعی خورد و روز بعد چهل کشتی مهمات متعلق بسردار مذکور وارد باکو شد که ۱۸ فروند آنها جنگی و دارای مهمات و ذخائر و ساز و برگ جنگ بود و بدولت آذربایجان تسلیم کردند، و روز ۱۸ شانزده کشتی از اتباع دنیکین وارد انزلی (بندر پهلوی حالیه) شد و بآنها اخطار کردند که بدون اجازه نمیتوانند وارد دهانه شوند مگر با خلع اسلحه و یکی از کشتیها تمکین کرده مابقی در دریا باقی ماندند.
