برگه:تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران، جلد اول.pdf/۶۸

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
تاریخ احزاب سیاسی ایران

اصلی ایجاد این افتراق گردید و بالنتیجه از قوای حامیهٔ او کاسته شد.

احمد شهریور در تاریخ خود مینویسد:

«فیمابین حزب دموکرات تفرقه حاصل است، یکدسته بسرکردگی ملک الشعراء' مدیر روزنامهٔ ایران اجتماع دارند و دستهٔ دیگر بسرکردگی میرزا محمد حسین صدرائی تاجر و سید محمد تدین، ورئیس‌الوزرا و متمایل بدستهٔ اخیر است. علت تفرقه از زمان عقد قرارداد دولت ایران با دولت انگلیس ایجاد شد.....»

☆ ☆ ☆

دولت وثوق الدوله، آقاسیدضیاءالدین را با هیئتی بباکو فرستاده بود تا عقد قراردادی با دولت آذربایجان قفقاز منعقد کند و در باب حمل و نقل و تجارت و سایر امور اقتصادی ومناسبات سیاسی و عمل اتباع طرفین پیمانی ببندد.

درماه شعبان مطابق ۳۱ حمل (۱۳۳۷-۱۹۲۰) سیدضیاءالدین نظر باینکه قراردادیرا که با دولت باکو و حزب مساوات بسته و بمرکز فرستاده بود امضا نشده و دیر کشیده بود، از باکو وارد انزلی شد که توسط تلگراف مقاصد خودرا حالی کند و انجام دهد، وزرا برای اینکه در بعضی مواد نظریاتی داشتند مشارالیه را بمرکز برای دادن توضیحاتی احضار کردند و دولت کمیسیونی تشکیل داد که در امور پیمان خاصه مسئله کرایهٔ مال‌التجارهٔ عبوری از ایران باروپا که هفت مقابل کرایهٔ عادله تعیین شده بود گفتگو کنند و همچنین در باب محاکمهٔ اتباع ایران، خلاصه سیدضیاءالدین میگفت که من اختیارات تامه داشته‌ام، علاوه بر این همهٔ اقدامات خود را برئیس‌الوزرا تلگرافاً اطلاع داده‌ام و ایشان تصویب کرده‌اند دیگر تشکیل کمیسیون برای چیست؟ و درین حین بالشویکها وارد بادکوبه شدند و قرارداد مذکور کان لم یکن و زحمات چندماهه هدر شد!

☆ ☆ ☆

درین حین واقعهٔ عمده و مهمی رویداد که بنیاد دولت متزلزلتر گردید و آن حملهٔ قشون سرخ بود بایران و ورود سرباز بانزلی، تفصیل آنستکه بعد از استقرار دولت ساویت مکرر از طرف لنین بزرگ توسط تروتسکی کمیسر خارجه تلگرافاتی و مواد عهدنامهائی بتهران بوساطت افراد و نمایندگانی ارسال شده بود، ولی چون سرداران روس سفید مانند کلچاک و دنیکین با دولت ساویت در محاربه و کشاکش


۴۱