نوبهار که پس از افتادن مشارالیه از کالسگه (درشگه بوده است) موقع مهاجرت از تهران و بازگشتن او بتهران و درین مدت بودن در منزل سردار جنگ بختیاری بموجب درخواست سفارت روس ادارهٔ نظمیه حسب‌الامر رئیس‌الوزرا مشارالیه را بموجب رقعه دعوت میکند بادارهٔ مزبور، بمجرد ورود به نظمیه مشارالیه را گرفتار نموده و تحت‌الحفظ میبرند بسمت مشهد، در مرکز هر اقدامی که بعضی از علما کردند فقط این نتیجه را داد که رئیس‌الوزرا اطمینان داد در صورت ظاهر که جان مشارالیه محفوظ خواهد بود[۱]»
تفصیل این بود که روزی باشارهٔ کمیتهٔ دفاع ملی باتفاق مرحوم مشار‌الدوله حکمت و آقای سید جلیل اردبیلی و جمعی دیگر از نمایندگان و رجال محلی مأمور شدیم که بقریهٔ «البرز» دو فرسنگی شهر برویم و «ماشاءالله‌خان کاشی» و پدرش که با دویست و پنجاه سوار بعزم قم و بقصد جهاد با مهاجمین روس میامد ملاقات کنیم و او را از ورود بشهر مانع شویم و واداریم که مستقیماً به «ساوه» برود و بقوای ملی که در برابر هجوم قوای روس سنگر بسته و آمادهٔ دفاع هستند به‌پیوندد. در بازگشت ازین سفر شب تاریک و راه خراب درشکهٔ که من با دو تن از دوستان در آن سوار بودیم برگشت و دست چپ من از آرنج شکست و در رفت و مچ دست هم از جا در رفت و در قم بستری شدم، تا مرحوم مستوفی‌الممالک آقایان دکتر امیر اعلم و لقمان‌الملک را جهة معالجه فرستادند و سپس مرحوم ارباب کیخسرو اتومبیل مرحوم سپهسالار اعظم را آورد و مرا بتهران برگردانید.
چیزی نگذشت قوای روس از دو طرف بقم هجوم کردند و قوای ژاندارم و چریک را شکست داده بطرف قم رهسپار شدند و کمیتهٔ دفاع ملی و رؤسای احزاب دیگر مانند مرحوم سید محمد طباطبائی طاب ثراه و مرحوم مدرس رضوان اللّه علیه و آقای میرزا محمدصادق طباطبائی و گروهی کثیر از احرار بسوی کاشان و اصفهان رهسپار گردیدند و از آنجا نیز بکرمانشاه شتافتند و در کرمانشاه مرحوم نظام‌السلطنه بایشان پیوست و دولت ملی بوجود آمد. رئیس‌الوزرا نظام السلطنه، وزیر عدلیه مدرس و آقایان فرزین و فطن‌الملک و صور و سالار لشکر و غیره نیز وزرای دیگر بودند.
در کرمانشاه اختلاف نظر سیاسی بین هیئت دولت نظام‌السلطنه و بین شاهزادهٔ سلیمان‌میرزا و دموکراتها پیدا شد و با آنکه عده‌ای از زعمای دموکراتها داخل کابینه بودند میسر نشد این اختلاف حل شود و منجر بدستگیری جمعی از دموکراتها و رنجش سلیمان‌میرزا گردید و علت اختلاف این بود که ترکها با آلمانیها مدعی شدند که شما
- ↑ نقل از نسخهٔ خطی بخط مؤلف صفحهٔ ۹۷ - ۹۸.
