برگه:تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران، جلد اول.pdf/۴۷

از ویکی‌نبشته
این برگ نمونه‌خوانی شده ولی هنوز هم‌سنجی نشده‌است.
مهاجرت

قم از کاروان مهاجر و باروبنهٔ ژاندارم و احمال و اثقال ذخایر و مهمات و قورخانه و اسب و درشگه و گاری و الاغ و حتی پیادگان بی‌نوا بشکل بازارچهٔ پر ازدحامی در آمده بود!

از جمله مسافران «پرنس رویس» سفیر آلمان بود که باعتماد قول رئیس‌الوزرا حرکت کرده و محل مأموریت خود را ترک گفته بود!

بپایان رسید روز هفتم محرم ۱۳۳۴ و یکروز تاریخی که بسی مقدرات سهمگین را در زیر دقایق پروحشت خود پنهان ساخته و آتیه نامعلومی را زمزمه میکرد!

☆ ☆ ☆

«شاه حرکت نکرد، آری شاه روز هفتم محرم با وجود مقدمات مذکور حرکت نکرد، علت حرکت نکردن شاه بسیار است، آنچه معروف شد آمدن سپهسالار که آنوقت وزیر جنگ بود با کامران میرزا (پدر بزرگ شاه) و صمصام السلطنهٔ بختیاری و عدهٔ دیگر از معمرین رجال بدربار و منصرف ساختن شاه را از حرکت بدلایلی که همه صحیح و منطقی بود موجب عدم حرکت شاه گردید.

از طرف دیگر نمایندگان سیاسی روس و انگلیس بقصد ملاقات شاه بدربار رفتند ولی اول مرتبه شاه آنان را نپذیرفت اما بالاخره بحضور اعلیحضرت بار یافته و تهدیدات و نصایح مذکور را تجدید نمودند[۱] و بار دیگر معمرین بحضور بار یافته گفته‌هارا تجدید کردند.

شاه متانت را از کف نداده مسئولیت را بعهدهٔ رئیس دولت واگذار کرد و حضرات را بدو رجوع داد و عاقبت دولت از تصمیم حرکت شاه منصرف گردید و قشون روس هم از آمدن بتهران خودداری کرد و بعد از یکهفته خبر این تصمیم بوسیلهٔ تلگرافی که از مؤتمن‌الملک رئیس مجلس بنمایندگان مهاجر در قم بتاریخ ۳۰ عقرب بنمرهٔ ۱۵۰ محتوی رقعهٔ رئیس‌الوزرا واصل گردید در بین مهاجرین انتشار یافت

صورت تلگراف رئیس مجلس:

«آقایان نمایندگان محترم مجلس امروز رقعهٔ از ریاست وزراء رسیده که عیناً درج میشود:»

«ریاست مجلس شورای ملی شیداللّه ارکانه. روز دوشنبه هفتم ماه که بمناسبت تقرب فشون روس بپایتخت، اعلیحضرت اقدس همایونی شاهنشاهی خلداللّه ملکه از طهران تصمیم حرکت فرموده بودند، جمعی از آقایان نمایندگان محترم حرکت فرموده بقم مشرف شده‌اند، حال که با جریان مذاکرات امیدبخش ارادهٔ مقدسهٔ ملوکانه از حرکت منصرف شده است البته تصدیق خواهند فرمود که امتداد غیبت آقایان معزی الیهم بیشتر از این اقتضا ندارد و لازم است در چنین موقع که دولت مشغول تصفیهٔ مهم‌ترین مشکلاتست با مراجعت آقایان محترم مجلس شورای ملی دایر و بایفای تکالیف مقرره خود مشغول باشند، انتهی. عین این مطلب هم از قرار معلوم بخود آقایان از طرف دولت مخابره شده است، معلوم است با رفع علت


  1. خلاصهٔ نصایح رجال ایران و سفرا این بود که اگر برود او را خلع کرده دیگری را بتخت خواهند نشانید و تهدیدات دیگر که در اصل یادداشت‌ها ثبت است و ما از بیم اطناب حذف کردیم.
۲۰