برگه:تاریخ روابط ایران و انگلیس (جلد۱).pdf/۷

از ویکی‌نبشته
این برگ هم‌سنجی شده‌است.
-ب-

قربانی کرده بودند، علاوه بر این قصد داشتم سه جلد کتاب تاریخی نفیس را که هر یک نویسندهٔ جداگانه داشت بطور پاورقی در روزنامه پیکان بطبع رسانم، موضوع آنها داستان سه نفر از پسران حسینعلی میرزا، فرمانفرمای فارس بود که پس از مرگ فتحعلی شاه، پدر آنها فرمانفرما ادعای سلطنعت کرد و قشون او مغلوب شد. خودش و برادرش حسنعلی میرزا هر دو گرفتار شدند و این سه پسر بسرپرستی عمال سیاسی دولت انگلیس بلندن برده شدند که در مقابل محمد شاه از آنها حمایت کنند و وانمود کنند که وارث تاج و تخت کشور ایران هستند.

یکی از کتابها سفرنامه میرزا حسین‌خان آجودانباشی بود که از جانب محمد شاه مأمور شد و بلندن رفت که از رفتار عمال سیاسی دولت انگلیس در ایران شکایت کند. از جمله شکایات یکی هم این بود که چرا به شاهزادگان ایران پناه داده و آنها را وارث تاج و تخت ایران میدانند. این کتاب با مقدمه‌ای که من بآن نوشته بودم در روزنامه پیکان در همان ایام چاپ شد. کتاب دوم سفرنامه‌ای بود که یکی از آن شاهزادگان نوشته بود و حاوی مطالب تاریخی همان ایام بود. سوم در جلد کتاب بود که فریزر معروف[۱] تحت عنوان «شاهزادگان ایران در لندن» نوشته بود. نیت این بود که آنها نیز در روزنامه پیکان چاپ شود ولی عصر روزنامه مزبور وفا نکرد و تعطیل شد، این کتابها هم بطبع نرسید.

نوشتن این مقالات تاریخی و سیاسی در روزنامه‌ها و مجلات تا سال ۱۳۰۷ شمسی ادامه داشت. پس از آن دیگر چیزی در جراید ننوشتم و مشغول تهیه مطالب و اسناد برای تألیف تاریخ روابط سیاسی شده و پس از تنظیم آنها مشغول نوشتن این تاریخ شدم. جلد اول آن در ۸۵۰ صفحه در سال ۱۳۱۲ شمسی بپایان رسید. جلد دوم در ۹۰۰ صفحه در سال ۱۳۱۶ و جلد سوم که متجاوز از یکهزار صفحه بود در سال ۱۳۱۹ تمام شد. مطالب این سه جلد، در حدود سه‌هزار صفحه تا بلوای رژی و الغای امتیاز انحصار توتون و تنباکو که در دست عمال انگلیس بود باتمام رسید. جلد چهارم تا معاهده سال ۱۹۰۷ و جلد پنجم اثرات معاهدهٔ ۱۹۰۷ در ایران و اروپا و وقایع ایران در جنگ بین‌المللی اول. تاریخ ما در اینجا ختم میشود که دارای چهارهزار صفحه خطی است ولی در چاپ از روی مقیاس جلد اول قریب به سه‌هزار و دویست صفحه تخمین میشود با این ترتیب آنچه که تا حال نوشته شده از قرار هر جلدی ۴۰۰ صفحه بالغ بر هشت جلد باندازهٔ جلد اول که در دسترس گذاشته شده خواهد بود.

یادداشت‌های زیادی راجع به نواحی و ممالک ترکمان نشین و ایالات خراسان، سیستان، بلوچستان، خلیج فارس، خوزستان، کرمانشاهان و کردستان از کتب زیادی


  1. به صفحه «۱۳۲» اصل تاریخ مراجعه شود.