در هر حال عزیمت محمد شاه بهرات مخالف میل دولت انگلیس و حکومت هندوستان بود و در مدت سی سال این اولین بار بود که دولت ایران بر خلاف میل اولیای امور انگلستان اقدامات مینمود.
این یکی از آن مواردی است که دولت ایران بدون مشورت و صوابدید دولت انگلیس اقدام نموده است. حال ملاحظه خواهید نمود اولیای امور انگلستان چه جار و جنجالی در ایران، افغانستان و هندوستان راه انداختند و هر سه مملکت را گرفتار کشمکش‌های سیاسی نمودند که مدتها دوام داشت.
استدلال انگلیسها برای مخالفت با اقدامات دولت ایران در تصرف هرات این بود که اولا ایران به تحریک دولت روس باین اقدام مبادرت میکند. ثانیاً چون ایران با دولت روس معاهدهٔ سیاسی و تجارتی دارد و تمام مواد این عهدنامه بنفع روسها است، هرگاه دولت ایران هرات یا قسمتهای دیگر افغانستان را متصرف شود دولت روس در آن قسمتها نیز همان امتیازات سیاسی و اقتصادی را که بموجب عهد نامه‌های ترکمان‌چای بدست آورده است در آنجاها نیز دارا خواهد بود. سوم اینکه دولت ایران بخواهش‌های آنها تن در نمیداد، باین معنی که از دادن امتیازات بدولت انگلیس روی زمینهٔ همان مواد و شرایط عهدنامه ترکمن‌چای خودداری مینمود.
این سه فقره اساس سیاست مخالفت‌آمیز انگلیسها بود که در این تاریخ نسبت بدولت ایران پیش گرفته بودند.
محاصرهٔ هرات قریب ده ماه طول کشید، در این مدت چندین بار یار محمد خان حاضر شده شهر را تسلیم کند ولی صاحب‌منصب توپخانهٔ انگلیس لیوتنان پاتنجر مانع از تسلیم شهر و اطاعت افغانها بود. پاتنجر کراراً در لباس ساده باروی شاه آمده با کلنل استودارت[۱] که اتاشه نظامی دولت انگلیس مقیم طهران بود ملاقات مینمود و بین کامران و پادشاه ایران واسطه بود، ولی مقصود اصلی آگاه شدن از اوضاع قشون ایران و دانستن استعداد آنها بود.
- ↑ Colonel Soddart
