و در سنگر توجه و خوش آیند عناصر ضعیف یا ستمگران پناهنده شوند، چگونه میتواند بسود همگان قلمفرسائی نماید؟
اگر مطبوعات (جراید) در محیط خودخواهی پرورش یابد، می تواند از اسلوب خوش‌آیند، و مضامین ظاهرالصلاح بهره‌ور گردد، ولی از بلندی و توانائی فکر محروم خواهد ماند.
آثار ادبی در خود مختاری، جز ستایش فضایل مصنوعی هدفی دیگر نمیتواند داشت، و از تولید ایمان در مردم، ناتوان و بی‌بهره خواهد ماند. ادبیات بویژه جراید و مجلات باید سرچشمه رابطه ائتلافی میان افراد و طبقات کشور خود (و حتی با کشورهای بیگانه) بوده، توافق آرزوها و تمایلات مردم و آشتی جهانی را اداره نموده، نموداری از عفت قلم و مظهر افکار بوده باشند.
این تذکر بجائی است که جراید هر کشور باید بتناسب نیروی دفاعی و جنگی و اقتصادی آنکشور، در روابط خود با کشورهای نیرومند قلمفرسائی کنند، ملت ایران جز از راه ادب و تربیت علمی و عملی نمیتواند حیثیت و هستی خود را حفظ نماید؛ ما نباید آلت اغراض سیاسی دیگران واقع شویم، چه بطوریکه دیدیم هر وقت سیاست جهانگیرانه اقتضا نماید، دول بزرگ با هم میسازند و بر ما میتازند و بهیچ چیز ما ابقا نمی‌کنند. این نویدها و اظهارات کمک و همراهی هرگز از دایره حرف تجاوز نکرده، عجبا هستی ما را می‌برند و بوعده داد و دهش خود ما را دلخوش نموده و دشمن برای ما میتراشند.
امروزه گوئی همه ما نابینا و نومید گردیده‌ایم. تاریکی فضای میهن عزیز را فرا گرفته، افراد از صالح و طالح همه در یکدستگاه فساد براه افتاده، سرنوشت همه یکسان، سلسله‌مراتب با رتبه‌بخشی‌ها از میان رفته، رشته وظیفه را گم و سر کلافه از دستمان بیرون شده، تلخی و ناکامی همگانی گشته، رشته اتفاق گسیخته، و افراد از یکدیگر فاصله گرفته، مشاعر اجتماعی ما مختل شده، فقر عمومی افراد را نسبت به یکدیگر دشمن ساخته است.
در چنین محیطی طولی نخواهد کشید که مزایای اخلاقی جای خود را به تبه‌کاری اجتماعی دهد. صفات حمیده ورشکست شده خدای نخواسته بازار رشوه رونق گیرد!! آوخ که قلم شرمنده شده ولی دل شوریده میگوید بگو – (باز دیوانه شدم زنجیر کو) دیدید که امید واپسین ما در رویداد شهریور ۲۰ نقش بر آب گردید؟ فلک سخت‌کمان چنان تیری بقلب ایران زد که باید آنروز را عزای ملی گیریم و تا بسائق ادب و دانش جبران نکرده و آن لکه را از دامان مادر وطن نزداییم از پای ننشینیم، چگونه ممکن است بدون عنوان جنگ و جدال پادشاهی را که سرچشمه آمال مردمش بود (گو اینکه کسانی از او ناراضی یا گله‌مند بوده‌اند) بدست بیگانه از کشور متواری گردد؟ این پیش‌آمد شوم؛ کشته خودمان بود، این تخمی بود که بدست خود ما کاشته شده آنروز بثمر رسید. براون این خطر را چهل سال، پیش
