| | | | | | |
|
گفت ممن بشنو ای جبری خطاب |
|
آن خود گفتی نک آوردم جواب |
|
|
بازی خود دیدی ای شطرنجباز |
|
بازی خصمت ببین پهن و دراز |
|
|
نامهی عذر خودت بر خواندی |
|
نامهی سنی بخوان چه ماندی |
|
|
نکته گفتی جبریانه در قضا |
|
سر آن بشنو ز من در ماجرا |
|
|
اختیاری هست ما را بیگمان |
|
حس را منکر نتانی شد عیان |
|
|
سنگ را هرگز بگوید کس بیا |
|
از کلوخی کس کجا جوید وفا |
|
|
آدمی را کس نگوید هین بپر |
|
یا بیا ای کور تو در من نگر |
|
|
گفت یزدان ما علی الاعمی حرج |
|
کی نهد بر کس حرج رب الفرج |
|
|
کس نگوید سنگ را دیر آمدی |
|
یا که چوبا تو چرا بر من زدی |
|
|
این چنین واجستها مجبور را |
|
کس بگوید یا زند معذور را |
|
|
امر و نهی و خشم و تشریف و عتاب |
|
نیست جز مختار را ای پاکجیب |
|
|
اختیاری هست در ظلم و ستم |
|
من ازین شیطان و نفس این خواستم |
|
|
اختیار اندر درونت ساکنست |
|
تا ندید او یوسفی کف را نخست |
|
|
اختیار و داعیه در نفس بود |
|
روش دید آنگه پر و بالی گشود |
|
|
سگ بخفته اختیارش گشته گم |
|
چون شکنبه دید جنبانید دم |
|
|
اسپ هم حو حو کند چون دید جو |
|
چون بجنبد گوشت گربه کرد مو |
|
|
دیدن آمد جنبش آن اختیار |
|
همچو نفخی ز آتش انگیزد شرار |
|
|
پس بجنبد اختیارت چون بلیس |
|
شد دلاله آردت پیغام ویس |
|
|
چونک مطلوبی برین کس عرضه کرد |
|
اختیار خفته بگشاید نورد |
|
|
وآن فرشته خیرها بر رغم دیو |
|
عرضه دارد میکند در دل غریو |
|
|
تا بجنبد اختیار خیر تو |
|
زانک پیش از عرضه خفتست این دو خو |
|
|
پس فرشته و دیو گشته عرضهدار |
|
بهر تحریک عروق اختیار |
|
|
میشود ز الهامها و وسوسه |
|
اختیار خیر و شرت ده کسه |
|
|
وقت تحلیل نماز ای با نمک |
|
زان سلام آورد باید بر ملک |
|
|
که ز الهام و دعای خوبتان |
|
اختیار این نمازم شد روان |
|
|
باز از بعد گنه لعنت کنی |
|
بر بلیس ایرا کزویی منحنی |
|
|
این دو ضد عرضه کنندهت در سرار |
|
در حجاب غیب آمد عرضهدار |
|
|
چونک پردهی غیب برخیزد ز پیش |
|
تو ببینی روی دلالان خویش |
|
|
وآن سخنشان وا شناسی بیگزند |
|
که آن سخنگویان نهان اینها بدند |
|
|
دیو گوید ای اسیر طبع و تن |
|
عرضه میکردم نکردم زور من |
|
|
وآن فرشته گویدت من گفتمت |
|
که ازین شادی فزون گردد غمت |
|
|
آن فلان روزت نگفتم من چنان |
|
که از آن سویست ره سوی جنان |
|
|
آن فلان روزت نگفتم من چنان |
|
که از آن سویست ره سوی جنان |
|
|
ما محب جان و روح افزای تو |
|
ساجدان مخلص بابای تو |
|
|
این زمانت خدمتی هم میکنیم |
|
سوی مخدومی صلایت میزنیم |
|
|
آن گره بابات را بوده عدی |
|
در خطاب اسجدوا کرده ابا |
|
|
آن گرفتی آن ما انداختی |
|
حق خدمتهای ما نشناختی |
|
|
این زمان ما را و ایشان را عیان |
|
در نگر بشناس از لحن و بیان |
|
|
نیم شب چون بشنوی رازی ز دوست |
|
چون سخن گوید سحر دانی که اوست |
|
|
ور دو کس در شب خبر آرد ترا |
|
روز از گفتن شناسی هر دو را |
|
|
بانگ شیر و بانگ سگ در شب رسید |
|
صورت هر دو ز تاریکی ندید |
|
|
روز شد چون باز در بانگ آمدند |
|
پس شناسدشان ز بانگ آن هوشمند |
|
|
مخلص این که دیو و روح عرضهدار |
|
هر دو هستند از تتمهی اختیار |
|
|
اختیاری هست در ما ناپدید |
|
چون دو مطلب دید آید در مزید |
|
|
اوستادان کودکان را میزنند |
|
آن ادب سنگ سیه را کی کنند |
|
|
هیچ گویی سنگ را فردا بیا |
|
ور نیایی من دهم بد را سزا |
|
|
هیچ عاقل مر کلوخی را زند |
|
هیچ با سنگی عتابی کس کند |
|
|
در خرد جبر از قدر رسواترست |
|
زانک جبری حس خود را منکرست |
|
|
منکر حس نیست آن مرد قدر |
|
فعل حق حسی نباشد ای پسر |
|
|
منکر فعل خداوند جلیل |
|
هست در انکار مدلول دلیل |
|
|
آن بگوید دود هست و نار نی |
|
نور شمعی بی ز شمعی روشنی |
|
|
وین همیبیند معین نار را |
|
نیست میگوید پی انکار را |
|
|
جامهاش سوزد بگوید نار نیست |
|
جامهاش دوزد بگوید تار نیست |
|
|
پس تسفسط آمد این دعوی جبر |
|
لاجرم بدتر بود زین رو ز گبر |
|
|
گبر گوید هست عالم نیست رب |
|
یا ربی گوید که نبود مستحب |
|
|
این همی گوید جهان خود نیست هیچ |
|
هسته سوفسطایی اندر پیچ پیچ |
|
|
جملهی عالم مقر در اختیار |
|
امر و نهی این میار و آن بیار |
|
|
او همی گوید که امر و نهی لاست |
|
اختیاری نیست این جمله خطاست |
|
|
حس را حیوان مقرست ای رفیق |
|
لیک ادراک دلیل آمد دقیق |
|
|
زانک محسوسست ما را اختیار |
|
خوب میآید برو تکلیف کار |
|