| | | | | | |
|
کرد حق و کرد ما هر دو ببین |
|
کرد ما را هست دان پیداست این |
|
|
گر نباشد فعل خلق اندر میان |
|
پس مگو کس را چرا کردی چنان |
|
|
خلق حق افعال ما را موجدست |
|
فعل ما آثار خلق ایزدست |
|
|
ناطقی یا حرف بیند یا غرض |
|
کی شود یک دم محیط دو عرض |
|
|
گر به معنی رفت شد غافل ز حرف |
|
پیش و پس یک دم نبیند هیچ طرف |
|
|
آن زمان که پیشبینی آن زمان |
|
تو پس خود کی ببینی این بدان |
|
|
چون محیط حرف و معنی نیست جان |
|
چون بود جان خالق این هر دوان |
|
|
حق محیط جمله آمد ای پسر |
|
وا ندارد کارش از کار دگر |
|
|
گفت شیطان که بما اغویتنی |
|
کرد فعل خود نهان دیو دنی |
|
|
گفت آدم که ظلمنا نفسنا |
|
او ز فعل حق نبد غافل چو ما |
|
|
در گنه او از ادب پنهانش کرد |
|
زان گنه بر خود زدن او بر بخورد |
|
|
بعد توبه گفتش ای آدم نه من |
|
آفریدم در تو آن جرم و محن |
|
|
نه که تقدیر و قضای من بد آن |
|
چون به وقت عذر کردی آن نهان |
|
|
گفت ترسیدم ادب نگذاشتم |
|
گفت هم من پاس آنت داشتم |
|
|
هر که آرد حرمت او حرمت برد |
|
هر که آرد قند لوزینه خورد |
|
|
طیبات از بهر کی للطیبین |
|
یار را خوش کن برنجان و ببین |
|
|
یک مثال ای دل پی فرقی بیار |
|
تا بدانی جبر را از اختیار |
|
|
دست کان لرزان بود از ارتعاش |
|
وانک دستی تو بلرزانی ز جاش |
|
|
هر دو جنبش آفریدهی حق شناس |
|
لیک نتوان کرد این با آن قیاس |
|
|
زان پشیمانی که لرزانیدیش |
|
مرتعش را کی پشیمان دیدیش |
|
|
بحث عقلست این چه عقل آن حیلهگر |
|
تا ضعیفی ره برد آنجا مگر |
|
|
بحث عقلی گر در و مرجان بود |
|
آن دگر باشد که بحث جان بود |
|
|
بحث جان اندر مقامی دیگرست |
|
بادهی جان را قوامی دیگرست |
|
|
آن زمان که بحث عقلی ساز بود |
|
این عمر با بوالحکم همراز بود |
|
|
چون عمر از عقل آمد سوی جان |
|
بوالحکم بوجهل شد در حکم آن |
|
|
سوی حس و سوی عقل او کاملست |
|
گرچه خود نسبت به جان او جاهلست |
|
|
بحث عقل و حس اثر دان یا سبب |
|
بحث جانی یا عجب یا بوالعجب |
|
|
ض جان آمد نماند ای مستضی |
|
لازم و ملزوم و نافی مقتضی |
|
|
زانک بینایی که نورش بازغست |
|
از دلیل چون عصا بس فارغست |
|